Brak podstaw do odczytania zeznań na stwierdzenie o „podtrzymaniu” wcześniejszych zeznań

Stwierdzenie przez świadka przed rozpoczęciem przesłuchania, że "podtrzymuje" zeznania złożone uprzednio w postępowaniu przygotowawczym, nie stanowi podstawy do odczytania tych zeznań, odczytanie zatem ich "na podstawie" art. 337 § 1 k.p.k. [art. 391 § 1 k.p.k.], jest rażącym naruszeniem tego przepisu. Jeżeli treść tak odczytanych zeznań ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, to nie można wyłączyć wpływu takiego uchybienia na treść orzeczenia.

Protokół rozprawy nie dostarcza wiadomości o żadnej okoliczności zezwalającej na odczytanie zeznań. W doktrynie i orzecznictwie Sądu Najwyższego zgodnie i niezmiennie prezentowany jest pogląd, że odstępstwa od zasady bezpośredniości możliwe są jedynie w granicach wyznaczonych przez przepisy prawa procesowego, a decyzje sądu podejmowane w konkretnych okolicznościach nie mogą tych granic przekraczać. 

Sąd - bez stwierdzenia którejkolwiek z przeszkód uniemożliwiających odebranie zeznań od świadków - zdecydował o przeprowadzeniu dowodu pochodnego (protokół przesłuchania), rezygnując z oczywiście dostępnego dowodu pierwotnego. Postąpił w ten sposób - co szczególnie istotne - w sytuacji procesowej, w której świadkowie dysponowali bezpośrednimi wiadomościami, doniosłymi dla przedmiotu rozpoznania, a ich zeznania stanowiły przeważającą część materiału dowodowego i były ostatecznie - w ocenie sądu - wyłącznym niemal (obok zeznań pokrzywdzonej) źródłem ustaleń przyjętych za podstawę wyroku skazującego. 

Jeżeli treść tak odczytanych zeznań ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, to nie można wyłączyć wpływu takiego uchybienia na treść orzeczenia.

Wyrok SN z dnia 5 marca 1998 r., II KKN 316/96

Standard: 42854 (pełna treść orzeczenia)