Adresat zwrotu sprawy w celu uzupełnienia istotnych braków postępowania karnoskarbowego

Podmiotem, któremu sąd zwraca sprawę w celu usunięcia istotnych braków postępowania na podstawie art. 339 § 3 pkt 4 k.p.k. - który to przepis na podstawie art. 113 § 1 k.k.s. ma odpowiednie zastosowanie w postępowaniu o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe - jest finansowy organ dochodzenia, oczywiście pod warunkiem, że prowadził on dochodzenie, a następnie popierał akt oskarżenia przed sądem. Tylko w przypadku, gdyby prokurator przejął sprawę, w której finansowy organ dochodzenia prowadził dochodzenie, prokurator byłby adresatem zwrotu sprawy w celu usunięcia istotnych braków postępowania przygotowawczego. 

W razie przejęcia sprawy przez prokuratora do swego prowadzenia nie stosuje się przepisów art. 122 § 1 i 2 k.k.s., a więc w takich sprawach finansowych organ dochodzenia przestaje korzystać z uprawnień przysługujących w postępowaniu przygotowawczym i sądowym tylko prokuratorowi. 

Wsytuacji, gdy akt oskarżenia o przestępstwo skarbowe bądź wykroczenie skarbowe wniósł prokurator, a finansowy organ dochodzenia przyłączył się doń i działa obok prokuratora w charakterze oskarżyciela publicznego z mocy art. 157 § 2 k.k.s., finansowy organ dochodzenia będzie miał takie uprawnienia, jakie kodeks postępowania karnego nadaje "oskarżycielowi publicznemu" lub ogólnie stronie, a nie te, które wyraźnie przypisuje prokuratorowi.

Tym samym w takich przypadkach prokurator, a nie finansowy organ dochodzenia, będzie adresatem zwrotu sprawy w celu uzupełnienia istotnych braków postępowania przygotowawczego.

Odmiennie natomiast przedstawia się sytuacja w stosunku do niefinansowych organów dochodzenia, ponieważ dyspozycja art. 122 § 1 k.k.s. odnosi się tylko i wyłącznie do finansowych organów dochodzenia i nadzoru. Niefinansowe organy dochodzenia, które wskazano w treści art. 53 § 38 k.k.s., a których właściwość rzeczową określił art. 134 k.k.s., nie zostały w żadnym z przepisów kodeksu karnego skarbowego wyposażone w kompetencje przysługujące w postępowaniu przygotowawczym i sądowym prokuratorowi. Z mocy art. 121 § 2 k.k.s. mają one w sprawach o wykroczenia skarbowe uprawnienia do sporządzania i wnoszenia aktu oskarżenia oraz do popierania go przed sądem, a także do występowania w toku całego postępowania, nie wyłączając czynności po uprawomocnieniu się orzeczenia. Niefinansowym organom dochodzenia, podobnie zresztą jak finansowym organom, przysługują więc w sprawach określonych w art. 121 § 2 k.k.s. uprawnienia oskarżyciela publicznego. Podkreślić należy, że akt oskarżenia wnoszony przez niefinansowe organy dochodzenia, podobnie zresztą jak taki akt wnoszony przez finansowy organ dochodzenia, nie wymaga zatwierdzenia przez prokuratora. Zarówno finansowe, jak i niefinansowe organy dochodzenia nie mają nawet obowiązku zawiadamiać prokuratora o wniesieniu aktu oskarżenia.

Uprawnienia określone w treści art. 121 § 2 k.k.s. obejmują zarówno finansowe jak i niefinansowe organy dochodzenia. Jednakże wykładnia językowa przepisu art. 122 § 1 k.k.s. prowadzić musi do jednoznacznego wniosku, że tylko finansowe organy dochodzenia wyposażone są w niektóre uprawnienia i obowiązki prokuratora, w tym uprawnienia określone w art. 339 § 3 pkt 4 k.p.k. Tym samym tylko finansowe organy dochodzenia mogą być adresatami zwrotu sprawy w celu usunięcia istotnych braków postępowania przygotowawczego, oczywiście pod warunkiem, że w sprawach tych prowadziły dochodzenie, a następnie wniosły i popierały akt oskarżenia.

Niewątpliwe jest, że przepisy kodeksu karnego skarbowego przyznały niefinansowym organom dochodzenia, w tym Policji, uprawnienia do sporządzania i wnoszenia aktu oskarżenia oraz popierania go przed sądem oraz występowania w toku całego postępowania, rozszerzając kompetencje Policji w porównaniu z przepisami kodeksu postępowania karnego. Ta zwiększona samodzielność Policji nie może jednak prowadzić do wniosku, iż Policja jako niefinansowany organ dochodzenia może być adresatem czynności przewidzianej w treści art. 339 § 3 pkt 4 k.p.k. - a więc zwrotu sprawy w celu uzupełnienia istotnych braków postępowania przygotowawczego. Uprawnienie to przyznano jedynie finansowym organom dochodzenia, do których nie zaliczono Policji, będącej jednym z niefinansowych organów dochodzenia. 

Uchwała SN z dnia 16 listopada 2000 r., I KZP 38/00 

Standard: 42789 (pełna treść orzeczenia)