Wyłączenie sędziego ze względu pokrewieństwo lub powinowactwo, przysposobienie, opiekę, kuratelę (art. 40 § 1 pkt 3 k.p.k.)

Sędzia jest z mocy prawa wyłączony od udziału w sprawie niezależnie od tego na jakim etapie postępowania sądowego w charakterze oskarżyciela publicznego występował jego krewny lub powinowaty w linii prostej, a w linii bocznej w stopniu określonym art. 40 § 1 pkt 3 k.p.k. – wskazana przyczyna wyłączenia powstaje również wtedy, gdy udział takiej osoby w takim charakterze ograniczony był do postępowania incydentalnego.

Z punktu widzenia bezstronności sędziego, niezależnie od tego na jakim etapie postępowania w danej sprawie małżonek sędziego (czy też krewny lub powinowaty w stopniu określonym w art. 40 § 1 pkt 3 k.p.k., jak to ma miejsce w niniejszej sprawie) wykonywał funkcje prokuratorskie, sędzia ten jest wyłączony od udziału w niej z mocy prawa. Co więcej, przepisy działu III Kodeksu postępowania karnego, dotyczące określenia stron, a także działu II (rozdziału 2), dotyczące wyłączenia sędziego od udziału w sprawie z powodów określonych w art. 40 § 1 pkt 2 i 3 k.p.k., nie uzależniają przyznania przymiotu strony od okresu lub stadium występowania w określonym charakterze w toku postępowania karnego. To m.in. pozwala na uznanie za stronę prokuratora, który w danej sprawie sporządził i podpisał akt oskarżenia, chociażby sam nie wniósł tego aktu oskarżenia i nie popierał go osobiście przed sądem (zob. uchwała SN z dnia 20 grudnia 1972 r., VI KZP 67/72), a więc nie był stroną tegoż postępowania sensu stricto.

Nie istnieją żadne racje, aby za stronę postępowania nie został uznany prokurator występujący wprawdzie przed sądem odwoławczym w związku z rozpoznawaniem środka odwoławczego wyłącznie w kwestii incydentalnej, lecz przecież w ramach toczącego się procesu głównego prowadzącego w konsekwencji do rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności karnej oskarżonego, którego ta kwestia incydentalna również dotyczy. 

Wyrok SN z dnia 4 sierpnia 2010 r., III KK 40/10 

Standard: 42412 (pełna treść orzeczenia)