Wznowienie postępowania w razie niekonstytucyjności postanowienia incydentalnego w k.p.c. (art. 416[1] k.p.c.)

Dopuszczalny jest wniosek pełnomocnika z urzędu wniesiony na podstawie art. 416[1] k.p.c. dotyczący postanowienia rozstrzygającego o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu kasacyjnym w przypadku odmowy przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.

Prokonstytucyjna wykładnia art. 416[1] k.p.c. wymaga przyjęcia, że wniosek, o którym mowa w tym przepisie może dotyczyć także postanowienia niekończącego postępowania wydanego w każdej sprawie prawomocnie zakończonej, również w razie zakończenia jej orzeczeniem niemerytorycznym.

Artykuł 416[1] k.p.c. przewiduje więc szczególny środek prawny o cechach skargi o wznowienie postępowania, pozwalający na uchylenie prawomocnych postanowień niekończących postępowania ze względu na następcze stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny wadliwości podstawy prawnej tego postanowienia.

Literalne brzmienie przepisu prowadziłoby do wniosku, że znajduje on zastosowanie jedynie w przypadku zakończenia postępowania wyrokiem (orzeczeniem merytorycznym). Jednak uzależnienie zakresu uprawnień stron, dotkniętych rozstrzygnięciem opartym na normie zakwestionowanej przez Trybunał Konstytucyjny, od sposobu zakończenia postępowania w danej sprawie nie znajduje żadnego uzasadnienia.

Wymaga wyjaśnienia, że w tej sytuacji nie może znaleźć zastosowania art. 359 § 2 k.p.c. Przepis ten dotyczy bowiem uchylenia albo zmiany postanowień niekończących postępowania, ale w przypadku, gdy postępowanie w sprawie nadal jest w toku (nie zostało prawomocnie zakończone).

Postanowienie SN z dnia 29 sierpnia 2024 r., I CSK 1966/24

Standard: 85041 (pełna treść orzeczenia)

Artykuł 416[1] k.p.c. ma zastosowanie do postanowienia o kosztach procesu.

Postanowienie SN z dnia 21 marca 2013 r., II CZ 192/12

Standard: 68107 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy