Wymóg pisemnego wniesienia środka odwoławczego; elektroniczne, faksem, kserokopie

Nie wywołuje skutku procesowego w postaci wniesienia środka odwoławczego oświadczenie procesowe strony przesłane w formie dokumentu elektronicznego, zgodnie z wymogami ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. Nr 130, poz. 1450 ze zm.), albowiem zarówno w procedurze wykroczeniowej, jak i w procedurze karnej taka forma czynności procesowej nie jest przewidziana.

pomimo wprowadzonej przez ustawę o podpisie elektronicznym zasady równoważności skutków prawnych dokumentów elektronicznych z dokumentami tradycyjnymi (art. 5 ust. 2 u.p.e.), ustawodawca odrębnie reguluje w ustawach procesowych kwestię dopuszczalności wnoszenia pism procesowych drogą elektroniczną, a nadto wprowadza wymóg posługiwania się podpisem elektronicznym.

W Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia, a także w Kodeksie postępowania karnego, nie ma takich unormowań. W postępowaniu w sprawach o wykroczenia, zgodnie art. 116 k.p.k. w zw. z art. 38 § 1 k.p.s.w., strony mogą składać oświadczenia procesowe na piśmie albo ustnie do protokołu. Apelację i zażalenie wnosi się na piśmie, z tym że ten ostatni środek można wnieść też ustnie do protokołu rozprawy lub posiedzenia (art. 105 § 1 i art. 108 k.p.s.w.), zaś pismo procesowe powinno zawierać podpis składającego pismo (art. 119 § 1 pkt 4 k.p.k. w zw. z art. 38 § 1 k.p.s.w.). Treść tych przepisów prowadzi do jednoznacznego wniosku, że apelacja musi mieć postać pisemnego dokumentu opatrzonego własnoręcznym podpisem osoby go sporządzającej (por. uz. uchwały SN z dnia 20 grudnia 2006 r., I KZP 29/06).

W aktualnym stanie prawnym trzeba więc przyjąć, kierując się dyrektywą wykładni systemowej zewnętrznej zapewnienia spójności systemu prawnego w zakresie przyjętych rozwiązań prawnych, że brak w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia, a także Kodeksie postępowania karnego odpowiednich przepisów dotyczących wnoszenia pism procesowych drogą elektroniczną, stanowi lukę aksjologiczną, co musi zostać odczytane jako regulacja negatywna.

Ustawa o podpisie elektronicznym normuje dziedzinę w prawie polskim zupełnie nową, technicznie zaawansowaną, a więc wprowadzenie zawartych w niej rozwiązań do poszczególnych procedur wymaga odpowiedniego przygotowania. Dlatego też ustawodawca, pomimo treści art. 5 ust. 2 u.p.e., dopiero w drodze odrębnych aktów prawnych wskazuje zakres stosowania dokumentu elektronicznego. W procedurze wykroczeniowej, tak jak i w procedurze karnej de lege ferenda kwestia ta wymaga więc unormowania

Postanowienie SN z dnia 26 marca 2009 r., I KZP 39/08

Standard: 42449 (pełna treść orzeczenia)

Środek odwoławczy może być wniesiony przy pomocy telefaksu, jednak skuteczność tego pisma procesowego warunkuje uzupełnienie wymogu formalnego, polegającego na złożeniu na nim własnoręcznego podpisu przez wnoszącego środek.

Art. 428 § 1 k.p.k., przewiduje wyłączność pisemnej formy wnoszonego środka odwoławczego, stanowiąc wyjątek od reguły wyrażonej w art. 116 k.p.k. Żaden z wymienionych (ani innych) przepisów nie stawia wymagań szczególnych co do tej formy składanego oświadczenia procesowego, wobec czego należy przyjąć – zgodnie z ich brzmieniem – że każde takie oświadczenie, wyrażone pismem a nie ustnie, a co za tym idzie, każdy tekst, napisany ręcznie czy maszynowo (pismem „komputerowym”), spełnia wymóg wniesienia środka odwoławczego na piśmie.

Powyższe przemawia za tym, że bez znaczenia pozostaje zarówno sposób, w jaki owe oświadczenie woli zostanie przelane na papier, jak i to, czy sporządzone pismo dotrze do adresata w oryginale, czy w innej formie.

Należy wobec tego stwierdzić, że środek odwoławczy przesłany do organu procesowego w postaci faksu (odbitki pisma pochodzącej z odbiorczego urządzenia telefaksowego) spełnia warunek wskazany w art. 428 § 1 k.p.k., a wniesienie tego środka w opisywanej postaci (dla zachowania terminu do wykonania tej czynności procesowej) jest prawnie skuteczne.

Konsekwencją powyższego, wniesiony w ten sposób środek odwoławczy (niezależnie od wymagań szczególnych i warunków skuteczności przewidzianych tylko dla środków odwoławczych i samej apelacji) powinien, jak każde pismo procesowe, spełniać ogólne wymogi formalne takiego pisma, o jakich mowa w art. 119 k.p.k. Do wymogów tych – i to takich, których dopełnienie implikuje możliwość nadania biegu środkowi odwoławczemu, a więc i jego skuteczność (art. 120 k.p.k.) – należy podpis składającego to pismo procesowe (§ 1 pkt. 4 i § 2 art. 119 k.p.k.).

Trzeba podkreślić, że niespełnienie wskazanego wymogu formalnego nie sprowadza się li tylko do sytuacji, gdy pismo procesowe w ogóle nie zawiera wskazanego podpisu. Za równoważne takiej sytuacji, co w judykaturze i doktrynie nie budzi wątpliwości (por. np. uchwałę siedmiu sędziów z dnia 18 lipca 1979 r., VI KZP 13/79, dotyczącą podpisania pisma przez osobę nieuprawnioną) należy traktować wypadki, w których podpis na piśmie wprawdzie widnieje, jednak nie sposób go uznać za spełniający kryteria wymagane przepisem art. 119 k.p.k.

Przytaczane kryteria nie są w wymienionym unormowaniu określone w sposób jednoznaczny, niemniej zasady wykładni językowej, systemowej i funkcjonalnej nie pozwalają wątpić, że w art. 119 § 1 pkt 4 k.p.k. chodzi o własnoręczny, oryginalny podpis składającego pismo. W powszechnym, tradycyjnym rozumieniu słowo „podpis” oznacza m.in. „nazwisko (…) napisane zwykle własnoręcznie”, zaś zwrot „podpisać się” to m.in. tyle, co „nadać ważność jakiemuś dokumentowi przez napisanie na nim swojego nazwiska” 

Uchwała SN z dnia 20 grudnia 2006 r., I KZP 29/06

Standard: 41864 (pełna treść orzeczenia)