Wyłączenie sędziego - małżonka strony (art. 40 § 1 pkt 2 k.p.k.)

Z punktu widzenia bezstronności sędziego, niezależnie od tego na jakim etapie postępowania w danej sprawie małżonek sędziego wykonywał funkcje prokuratorskie, sędzia ten jest wyłączony od udziału w niej z mocy prawa. Wskazana przyczyna wyłączenia powstaje również wtedy, gdy udział takiej osoby w takim charakterze ograniczony był do postępowania incydentalnego.

Wyrok SN z dnia 4 sierpnia 2010 r., III KK 40/10

Standard: 42413 (pełna treść orzeczenia)

Niezależnie od tego, na jakim etapie postępowania w danej sprawie małżonek sędziego wykonywał funkcje prokuratorskie, sędzia ten jest wyłączony od udziału w sprawie.

Sędzia wyłączony jest z mocy prawa od udziału w sprawie, jeżeli jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego. Powody tego wyłączenia trwają zaś nawet po ustaniu uzasadniającego je małżeństwa.

Uwzględniając ratio legis analizowanego przepisu, w doktrynie już przed paroma laty wyrażony został pogląd, że "Przyczyna ta dotyczy nie tylko aktualnego stadium sprawy, ale odnosi się do całego postępowania. A więc np. sędzia nie może orzekać w sądzie drugiej instancji, jeżeli jego małżonek oskarżał w tej sprawie przed sądem pierwszej instancji". Jest to stanowisko ze wszech miar słuszne.

Po pierwsze, przepisy działu III kodeksu postępowania karnego, dotyczące określenia stron, a także dotyczące wyłączenia sędziego od udziału w sprawie, nie uzależniają przyznania przymiotu strony od okresu lub stadium występowania w określonym charakterze w toku postępowania karnego.

Po drugie, ustawowy cel unormowania, to jest zapewnienie całkowitej bezstronności osoby orzekającej w sprawie, nakazuje przyjąć, że niezależnie od tego, na jakim etapie postępowania w danej sprawie małżonek sędziego wykonywał funkcje prokuratorskie, sędzia ten jest wyłączony od udziału w sprawie.

Wyrok SN z dnia 5 lutego 1997 r., V KKN 180/96

Standard: 42886 (pełna treść orzeczenia)