Wyrok z dnia 1997-02-05 sygn. V KKN 180/96

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt V KKN 180/96

Wyrok z dnia 5 lutego 1997 r.

Niezależnie od tego, na jakim etapie postępowania w danej sprawie małżonek sędziego wykonywał funkcje prokuratorskie, sędzia ten jest wyłączony od udziału w sprawie.

Przewodniczący: sędzia S. Zabłocki (sprawozdawca).

Sędziowie: A. Konopka, K. Cesarz (sędzia SA delegowany do SN).

Prokurator Prokuratury Krajowej: A. Wiłkojć-Baranowska.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 1997 r. sprawy Mirosława S., skazanego z art. 246 § 1 k.k., z powodu kasacji, wniesionej przez Ministra Sprawiedliwości na korzyść skazanego, na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie kodeksu postępowania karnego... (Dz. U. Nr 89 poz. 443), od wyroku Sądu Wojewódzkiego w J. z dnia 20 września 1995 r. utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w Z. z dnia 27 kwietnia 1995 r.,

uchylił oba powyższe wyroki i sprawę Mirosława S. przekazał Sądowi Rejonowemu w Z. do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w Z. wyrokiem z dnia 16 grudnia 1994 r. umorzył postępowanie karne przeciwko Mirosławowi S. na podstawie art. 11 pkt 2 k.p.k. w związku z art. 26 § 1 k.k. o czyn zakwalifikowany z art. 246 § 1 k.k. Udział w rozprawie brał prokurator Prokuratury Rejonowej w Z., Dariusz K., który, popierając akt oskarżenia, wnosił o wymierzenie oskarżonemu kary roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat oraz wymierzenie mu 10.000.000 zł grzywny i orzeczenie zakazu wykonywania zawodu na okres lat 4.

Sąd Wojewódzki w J., po rozpoznaniu sprawy z powodu rewizji prokuratora, uchylił zaskarżony wyrok i sprawę Mirosława S. przekazał Sądowi Rejonowemu w Z. do ponownego rozpoznania.

W wyniku ponownego rozpoznania sprawy Sąd Rejonowy w Z., któremu przewodniczyła sędzia Maria M. - żona prokuratora Dariusza K. - skazał Mirosława S., wyrokiem z dnia 27 kwietnia 1995 r., zgodnie z zarzutem aktu oskarżenia, za występek określony w art. 246 § 1 k.k. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem tej kary na okres 2 lat. (...)

Sąd Wojewódzki w J. wyrokiem z dnia 20 września 1995 r. utrzymał w mocy wyrok Sądu Rejonowego, uznając bezpodstawność zarzutu obrazy art. 30 § 1 pkt 2 k.p.k., podniesionego w rewizji obrońcy oskarżonego. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, nie można uznać za stronę w tym procesie, prokuratora Dariusza K., który nie prowadził postępowania przygotowawczego, nie był autorem aktu oskarżenia, nie wnosił go do sądu i nie popierał oskarżenia w nowym postępowaniu, i tym samym brak jest podstaw do przyjęcia, że sędzia Maria M. podlegała wyłączeniu od udziału w sprawie z mocy prawa.

Od wyroku Sądu Rejonowego w Z. z dnia 27 kwietnia 1995 r. i wyroku Sądu Wojewódzkiego w J. z dnia 20 września 1995 r. kasację wniósł - na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie kodeksu postępowania karnego... (Dz. U. Nr 89, poz. 443) - Minister Sprawiedliwości, zaskarżając powyższe orzeczenie na korzyść skazanego Mirosława S.

Na podstawie art. 463a, 376 i 388 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 462 k.p.k. w kasacji został sformułowany zarzut obrazy art. 30 § 1 pkt 2 k.p.k., polegającej na udziale sędziego Marii M. w rozpoznaniu sprawy, chociaż jako żona prokuratora uczestniczącego w czynnościach procesowych podlegała ona wyłączeniu z mocy prawa. W konsekwencji autor kasacji wniósł o uchylenie zaskarżonych wyroków i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Z. do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja jest w pełni zasadna, a zatem należało ją uwzględnić wraz z jej wnioskiem końcowym.

Zgodnie z art. 30 § 1 pkt 2 k.p.k., sędzia wyłączony jest z mocy prawa od udziału w sprawie, jeżeli jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego. Powody tego wyłączenia trwają zaś nawet po ustaniu uzasadniającego je małżeństwa (art. 30 § 2 k.p.k.). Uwzględniając ratio legis analizowanego przepisu, w doktrynie już przed paroma laty wyrażony został pogląd, że "Przyczyna ta dotyczy nie tylko aktualnego stadium sprawy, ale odnosi się do całego postępowania. A więc np. sędzia nie może orzekać w sądzie drugiej instancji, jeżeli jego małżonek oskarżał w tej sprawie przed sądem pierwszej instancji" (tak E. Skrętowicz: Iudex inhabilis i iudex suspectus w polskim procesie karnym, Lublin, 1994, s. 24). Jest to stanowisko ze wszech miar słuszne. Po pierwsze, przepisy działu III kodeksu postępowania karnego, dotyczące określenia stron, a także działu II (rozdziału II), dotyczące wyłączenia sędziego od udziału w sprawie z powodu wymienionego w art. 30 § 1 pkt 2 k.p.k., nie uzależniają przyznania przymiotu strony od okresu lub stadium występowania w określonym charakterze w toku postępowania karnego. Po drugie, ustawowy cel unormowania, to jest zapewnienie całkowitej bezstronności osoby orzekającej w sprawie, nakazuje przyjąć, że niezależnie od tego, na jakim etapie postępowania w danej sprawie małżonek sędziego wykonywał funkcje prokuratorskie, sędzia ten jest wyłączony od udziału w sprawie.

W niniejszej sprawie jest okolicznością bezsporną, że prokurator Dariusz K. w postępowaniu sądowym, dnia 16 grudnia 1994 r., występował w charakterze strony. Stanowiło to zatem ustawową przeszkodę w rozpoznaniu sprawy przez jego małżonkę, niezależnie od etapu postępowania, a więc również i po uchyleniu pierwszego wyroku.

OSNKW 1997 r., Nr 5-6, poz. 47