Odpowiednie stosowanie dyrektyw wymiaru kary (art. 56 k.k.)

Orzekanie zakazu zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu, prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zakazu prowadzenia określonych pojazdów może być motywowane głównie celami zabezpieczającymi. W konsekwencji w zakresie, w jakim rozmiar orzekanych zakazów wykracza poza potrzeby związane z represją, a ma charakter zabezpieczający, nie powinien być - co do zasady - uwzględniany przy ocenie stopnia dolegliwości sumarycznie rozumianej sankcji karnej.

W art. 56 k.k. jest mowa o „odpowiednim” stosowaniu zasad i dyrektyw wskazanych w przepisach wyżej wymienionych. Oznacza to niewątpliwie stosowanie ogólnych dyrektyw i zasad wymiaru kary z uwzględnieniem regulacji zawartych w przepisach o stosowaniu poszczególnych środków karnych, które trzeba traktować jako przepisy lex specialis w stosunku do przepisów ogólnych. W tej sytuacji stosowanie dyrektyw i zasad wymiaru kary nie jest możliwe w wypadku obligatoryjnego orzekania środka karnego dożywotnio, o którym jest mowa w art. 42 § 3 i § 4 k.k. Stwierdzenie to jednak nie wyklucza stosowania regulacji z art. 56 k.k. w sytuacji, gdy sąd stwierdzi możliwość wystąpienia „wyjątkowego wypadku, uzasadnionego szczególnymi okolicznościami”, o którym mowa w art. 42 § 3 k.k. (por. wyrok SN z dnia 1 września 2011 r., V KK 168/11).

Ustalenia w zakresie kryteriów wymiaru kary (w zgodzie z art. 53 § 1 i § 2 k.k. oraz art. 55 k.k.) mogą, ale nie muszą wprost przekładać się w sposób tożsamy na przesłanki wymiaru konkretnego środka karnego. Innymi słowy, ustalone przesłanki obciążające i łagodzące nie wpływają automatycznie na surowość danego środka karnego, bez uwzględnienia indywidualnych warunków dotyczących sprawcy i jego czynu. Podobnie, nie przesądzają z góry, bez odpowiedniego umotywowania, braku lub wystąpienia „wyjątkowego wypadku, uzasadnionego szczególnymi okolicznościami”.

Wyrok SN z dnia 17 marca 2022 r., III KK 234/21

Standard: 60139 (pełna treść orzeczenia)