Wyłączenie sędziego, który brał udział w wydaniu wyroku warunkowo umarzającego postępowanie

Sędzia, który brał udział w wydaniu wyroku warunkowo umarzającego postępowanie karne, wyłączony jest od udziału w rozpoznaniu sprawy w razie podjęcia postępowania w myśl art. 29 § 2 k.k. [art. 68 k.k.].

Wydanie wyroku warunkowo umarzającego postępowanie karne wymaga więc merytorycznego rozpoznania sprawy, merytorycznej oceny okoliczności faktycznych, czynu sprawcy i samego sprawcy oraz oceny prawnej czynu, a także wyboru właściwej postaci potępienia społecznego sprawcy. Wobec tego sędzia, który bierze udział w wydaniu takiego wyroku, bierze tym samym udział w merytorycznym rozstrzygnięciu sprawy.

Podjęcie warunkowo umorzonego postępowania niweczy poprzednie merytoryczne orzeczenie. Następstwem tego podjęcia jest konieczność rozpoznania sprawy od nowa na zasadach ogólnych, a więc ponownego rozpoznania merytorycznego, które może doprowadzić do odmiennej oceny czynu sprawcy i samego sprawcy oraz do wydania odmiennego niż poprzednio wyroku (skazania, uniewinnienia, umorzenia bezwarunkowego).

Zachodzi więc sytuacja procesowa identyczna jak przy uchyleniu poprzedniego wyroku i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania, a gdy ponownie rozpoznaje sprawę ten sam sędzia, powstają te szczególnego rodzaju okoliczności, które leżą u podstaw przepisu art. 30 § 1 pkt 7 k.p.k. [art. 40 § 1 pkt 7 k.p.k.], sędzia bowiem znajduje się wtedy w położeniu, które może stwarzać kolizję w jego sumieniu lub przekonaniu.

To, co powiedziano wyżej, odnosi się odpowiednio do sytuacji, gdy sąd warunkowo umorzył postępowanie karne postanowieniem, postanowienie takie bowiem zawiera również merytoryczną ocenę czynu oskarżonego (por. uchwałę (7) SN dnia 29 maja 1959 r. - VI KO 50/59).

Uchwała SN z dnia 14 lutego 1974 r., VI KZP 22/73 

Standard: 40644 (pełna treść orzeczenia)