Uchwała z dnia 1974-02-14 sygn. VI KZP 22/73

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt VI KZP 22/73

Uchwała 7 sędziów z dnia 14 lutego 1974 r.

Sędzia, który brał udział w wydaniu wyroku warunkowo umarzającego postępowanie karne na podstawie art. 27 k.k., wyłączony jest od udziału w rozpoznaniu sprawy w razie podjęcia postępowania w myśl art. 29 § 2 k.k.

Przewodniczący: Prezes F. Wróblewski. Sędziowie: M. Budzianowski, K. Grzebuła, L. Jax, dr A. Kafarski, A. Pyszkowski (sprawozdawca), M. Szczepański (współsprawozdawca).

Prokurator Prokuratury Generalnej: T. Guzkiewicz.

Sąd Najwyższy w sprawie Bronisława K., oskarżonego z art. 178 § 1 k.k., po rozpoznaniu przekazanego w trybie art. 390 § 1 k.p.k. przez Sąd Wojewódzki w Lublinie postanowieniem z dnia 23 maja 1973 r., a następnie przez skład zwykły Sądu Najwyższego skierowanego pod rozpoznanie składu powiększonego tegoż Sądu zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:

"Czy ulega wyłączeniu w myśl art. 30 § 1 pkt 7 k.p.k. sędzia, który brał udział w wydaniu wyroku warunkowo umarzającego na podstawie art. 27 k.k. postępowanie karne, a sprawa jest rozpoznawana po raz drugi od nowa po podjęciu postępowania?"

i po wysłuchaniu wniosku prokuratora

uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.

Uzasadnienie

Przepis art. 27 k.k. dotyczy występków, które wprawdzie zagrażają określonym układom stosunków społecznych, godzą w dobra podlegające ochronie prawa karnego, jednakże potępienie społeczne sprawców tych czynów nie musi następować w postaci skazania i wymierzenia kary ze względu na to, że wspomniane zagrożenie lub wielkość szkody społecznej nie są znaczne (wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej z dnia 29 stycznia 1971 r. - część III, pkt 8 - OSNKW 1971, z. 3, poz. 33).

Rozstrzygając o warunkowym umorzeniu postępowania, sąd daje tym samym wyraz nie budzącemu wątpliwości przekonaniu, że oskarżony jest sprawcą przestępstwa opisanego w części wstępnej orzeczenia (część VIII wytycznych).

Warunkowe umorzenie postępowania zawiera więc stwierdzenie, że sprawca popełnił przestępstwo. Jednym z niezbędnych elementów przestępstwa oraz przesłanką odpowiedzialności karnej jest wina, bez winy bowiem nie ma przestępstwa. Stwierdzenie zatem popełnienia przez sprawcę przestępstwa zawiera w sobie stwierdzenie winy, przy czym popełnienie tego przestępstwa nie wymaga potępienia sprawcy w postaci skazania i kary, popełnienie przestępstwa w tym wypadku wymaga więc innej niż kara formy potępienia społecznego; następuje to w postaci stwierdzenia popełnienia przestępstwa przez sprawcę i możliwości nałożenia na niego obowiązków określonych w art. 28 § 2 k.k., a nawet obligatoryjnego w pewnych wypadkach nałożenia obowiązku naprawienia w całości albo częściowo szkody wyrządzonej przestępstwem (art. 28 § 3 k.k.).

Umarzając warunkowo postępowanie, sąd w wyroku może również zasądzić powództwo cywilne (art. 362 § 1 k.p.k.); w braku winy zasądzenie odszkodowania nie miałoby podstaw.

Wydanie wyroku warunkowo umarzającego postępowanie karne wymaga więc merytorycznego rozpoznania sprawy, merytorycznej oceny okoliczności faktycznych, czynu sprawcy i samego sprawcy oraz oceny prawnej czynu, a także wyboru właściwej postaci potępienia społecznego sprawcy. Wobec tego sędzia, który bierze udział w wydaniu takiego wyroku, bierze tym samym udział w merytorycznym rozstrzygnięciu sprawy.

Podjęcie warunkowo umorzonego postępowania niweczy poprzednie merytoryczne orzeczenie. Następstwem tego podjęcia jest konieczność rozpoznania sprawy od nowa na zasadach ogólnych (art. 486 k.p.k.), a więc ponownego rozpoznania merytorycznego, które może doprowadzić do odmiennej oceny czynu sprawcy i samego sprawcy oraz do wydania odmiennego niż poprzednio wyroku (skazania, uniewinnienia, umorzenia bezwarunkowego).

Zachodzi więc sytuacja procesowa identyczna jak przy uchyleniu poprzedniego wyroku i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania, a gdy ponownie rozpoznaje sprawę ten sam sędzia, powstają te szczególnego rodzaju okoliczności, które leżą u podstaw przepisu art. 30 § 1 pkt 7 k.p.k., sędzia bowiem znajduje się wtedy w położeniu, które może stwarzać kolizję w jego sumieniu lub przekonaniu.

To, co powiedziano wyżej, odnosi się odpowiednio do sytuacji, gdy sąd warunkowo umorzył postępowanie karne postanowieniem, postanowienie takie bowiem zawiera również merytoryczną ocenę czynu oskarżonego (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1959 r. - VI KO 50/59, OSN 1960, z. 4, poz. 52).

OSNKW 1974 r., Nr 5, poz. 82