Wyłączenie sędziego od rozpoznania sprzeciwu od wyroku zaocznego

Zdaniem skarżącego sąd, który wydał wyrok zaoczny uwzględniający powództwo, jest na tyle przekonany co do jego zasadności, że nie może już w sposób bezstronny rozpoznać sprawy na nowo, wysłuchując drugiej strony - pozwanego i przeprowadzając raz jeszcze całe postępowanie dowodowe. Jest to założenie niezwykle uproszczone, które pomija istotę sędziowskiej bezstronności. Zakłada bowiem, że sędzia zawsze będzie się upierać przy treści wydanego wyroku zaocznego, podczas gdy sąd po przeprowadzeniu całego postępowania dowodowego dysponuje zupełnie innymi przesłankami do wydania orzeczenia.

Nieobjęcie przez ustawodawcę sytuacji rozpoznawania sprawy na nowo po sprzeciwie od wyroku zaocznego regulacją wyłączenia sędziego zagwarantowaną w art. 48 § 1 pkt 5 k.p.c. nie narusza konstytucyjnego prawa skarżącego do bezstronnego sądu określonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji.

W związku z niniejszą sprawą warto powołać orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka związane z prawem do rzetelnego procesu sądowego (art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności; Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) w sprawie Thomann przeciwko Szwajcarii (z 10.06.1996, skarga nr 17602/91), gdzie Trybunał stwierdził, że "sędziowie rozpatrujący ponownie - już w obecności oskarżonego - sprawę, w której wcześniej orzekali in absentia na podstawie dostępnych w owym czasie dowodów, nie są związani poprzednim orzeczeniem, oceniają sprawę na nowo. Wszystkie kwestie pozostają otwarte i są badane w kontradyktoryjnym tym razem postępowaniu z wykorzystaniem nowych informacji uzyskanych dzięki obecności oskarżonego".Zacytowane orzeczenie odnosi się wprawdzie do postępowania karnego, lecz dotyczy także ogólnej kwestii orzekania przez sąd na nowo, z wykorzystaniem obecności drugiej strony i nowych dowodów. Sytuacja procesowa w przypadku ponownego orzekania w sprawie zaskarżonej sprzeciwem od wyroku zaocznego w postępowaniu cywilnym - przy wszystkich różnicach - jest zbliżona, ponieważ sąd orzeka wówczas ponownie, na podstawie nowych, niedostępnych w chwili wydawania wyroku zaocznego dowodów. Bada zatem sprawę od początku.Wyrok TK z dnia 26 czerwca 2006 r., SK 55/05

Wyrok TK z dnia 26 czerwca 2006 r., SK 55/05

Standard: 3789 (pełna treść orzeczenia)