Penalizacja zakazów i nakazów orzeczonych przez sąd

Przepis art. 259 k.k. [art. 244 k.k.] wiąże penalizację nierespektowania wymienionych w nim zakazów z rodzajem organu, który wydał orzeczenie ustanawiające określony zakaz, a nie z podstawą materialnoprawną orzeczenia tego zakazu.

Nie może budzić najmniejszej wątpliwości, że wykładnia językowa prowadzi do wniosku, że przepis art. 259 k.k. penalizuje niestosowanie się do zakazu zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu, prowadzenia działalności lub prowadzenia pojazdów mechanicznych (jak również niewykonywania zarządzenia o ogłoszeniu orzeczenia w sposób w nim przewidziany) w każdym przypadku, gdy zakaz taki (lub obowiązek ogłoszenia) wynikają z orzeczenia wydanego przez sąd. Obojętne jest przy tym, w jakiej formie orzeczenia (wyrok czy postanowienie) zakaz ten zostanie ustanowiony, albowiem ustawodawca rozróżnienia takiego w treści przepisu art. 259 k.k. nie zawarł. Nie uzależnił on również zakresu penalizacji od materialnoprawnej podstawy, zgodnie z którą sąd orzekł enumeratywnie wyliczone zakazy. Treść przepisu bowiem nie nawiązuje ani do zakazu orzeczonego jako kara dodatkowa za popełnienie przestępstwa (art. 38 pkt 3 i 4 k.k. oraz art. 42 i 43 k.k.), ani do zakazu orzeczonego jako kara dodatkowa za popełnienie wykroczenia (art. 28 § 1 pkt 1 i 2 k.w. oraz przepisy szczególne, przewidujące stosowanie kar zakazu), ani też do zakazu orzeczonego tytułem środka zabezpieczającego (art. 103 § 1 i 2 k.k. oraz art. 42 i 43 k.k.), obejmując wszystkie przypadki niezastosowania się "... do orzeczonego przez sąd zakazu ..."

Wykładnia funkcjonalna i systemowa nie prowadzą do wyników sprzecznych z wykładnią językową. Zamieszczenie przepisu art. 259 k.k. w rozdziale XXXIII, grupującym przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, wskazuje na to, że przedmiotem ochrony jest respektowanie orzeczeń sądowych, statuujących określony rodzaj zakazu. W doktrynie eksponowano już, że przepis ten pomimo tego, iż dotyczy okresu, gdy orzeczenie sądu zostało już wydane i podlega wykonaniu, w istocie chroni prawidłowe funkcjonowanie organów wymiaru sprawiedliwości, gdyż dobro to obejmuje zarówno stadium jurysdykcyjne, jak i wykonawcze.

Tak sprecyzowany przedmiot ochrony występku z art. 259 k.k. wskazuje że objęte są nim wszystkie przypadki nierespektowania orzeczenia sądu o zakazie, niezależnie od tego, czy materialną podstawę orzeczenia zakazu stanowiło popełnienie przestępstwa, czy wykroczenia, jak również niezależnie od tego, czy w przypadku popełnienia czynu zabronionego, stypizowanego w kodeksie karnym, zakaz orzeczony został jako kara dodatkowa, czy też tytułem środka zabezpieczającego. Skoro bowiem celem przepisu jest zapewnienie należytego respektu dla orzeczenia sądowego, z którego wynikał obowiązek przestrzegania zakazu, nie znajdowałoby żadnego teleologicznego uzasadnienia odmienne traktowanie sytuacji, w której zakaz ten orzeczony został jako kara dodatkowa, a odmienne sytuacji, w której ten sam organ orzekł zakaz tytułem środka zabezpieczającego. Nieracjonalne byłoby również twierdzenie, że orzeczenie sądów, których podstawę materialnoprawną stanowią przepisy kodeksu wykroczeń, a nie przepisy kodeksu karnego, są tym samym "mniej wartościowe" i jako takie zasługują na odmienne traktowanie w aspekcie powinności ich respektowania, a zatem korzystają ze "słabszej" ochrony.

Uchwała SN z dnia 22 marca 1994 r., I KZP 3/94

Standard: 38539 (pełna treść orzeczenia)