Utrata przesyłki w następstwie rozboju w przewozie

Utrata przesyłki w następstwie rozboju w przewozie (od przyjęcia przesyłki do przewozu aż do jej wydania) rodzi odpowiedzialność za powstałą szkodę (art. 65 ust. 1 pr. p.). Sposób ustalenia wysokości maksymalnego odszkodowania w tym wypadku, do jakiego wtedy zobowiązany jest przewoźnik, określa przytoczony już wyżej art. 80 pr. p. Artykuł ten jest przepisem szczególnym w stosunku do przepisów kodeksu cywilnego normujących zasady odpowiedzialności odszkodowawczej (art. 361 § 2, art. 363 § 1 i 2 k.c.) i w zakresie w nim unormowanym wyłącza zastosowanie tych ogólnych zasad.

Z wykładni językowej art. 80 pr. p. wynika - że jeżeli przedłożony jest rachunek dostawcy lub sprzedawcy, to dla ustalenia wysokości odszkodowania za przepadek przesyłki właściwa jest wyłącznie cena wskazana w tym rachunku (ust. 1 pkt 1). Jak już zasygnalizowano, w judykaturze podniesiono, że w takim wypadku wyłączone jest ustalenie odszkodowania na podstawie ceny wynikającej z cennika (ust. 1 pkt 2) i na podstawie wartości rzeczy tego samego rodzaju i gatunku (ust. 1 pkt 3), jak też wyłączone jest ustalenie odszkodowania przez rzeczoznawcę (ust. 2) (por. uchwałę SN z dnia 29 października 1991 r., III CZP 105/91).

W literaturze trafnie zwrócono jednak uwagę, że dwa pierwsze punkty art. 80 ust 1 pr. p., a zwłaszcza przyznanie im pierwszeństwa budzą istotne zastrzeżenia, gdyż od czasu, kiedy to unormowanie stało się częścią systemu prawnego, zmienił się zasadniczo model działalności gospodarczej. Wskazano także, że treść umów, w wykonaniu których zawierana jest umowa przewozu, objęta jest tajemnicą handlową i tylko decyzją obu stron może zostać ona przekazana osobie trzeciej, jaką jest przewoźnik, a z kolei cenniki, w takim rozumieniu w jakim występowały w latach 80- tych ubiegłego wieku, czyli będące spisem cen urzędowych, dziś już nie istnieją.

Przez rachunek w omawianym znaczeniu (art. 80 ust. 1 pkt 1 pr. p.) rozumieć należy każdy występujący w obrocie prawnym dokument rozliczeniowy istniejący w momencie nadawania przesyłki do przewozu i pozostający w relacji handlowej, np. fakturę.

Takim dokumentem rozliczeniowym jest także np. nota obciążeniowa służąca do dokumentowania transakcji nieobjętych podatkiem od towarów i usług spełniająca wymagania określone w art. 21 ust 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (jedn. tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 1047, por. także odpowiednio np. wyrok SN z dnia 7 lutego 2018 r., V CSK 171/17).

Nawet gdyby nie kwestionować przyjętego przez Sąd Apelacyjny podglądu, który dominuje w literaturze, że w art. 80 ust 1 pkt 1 chodzi o rachunek istniejący w momencie nadawania przesyłki do przewozu i to wyłącznie w relacji handlowej, dla wykonania której została zawarta umowa przewozu, to jednak nie bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy były pominięte przez Sąd Apelacyjny dokumenty, do których odwołuje się skarżąca. Przede wszystkim bowiem art. 80 ust 1 pr. p. dotyczy tylko kwestii maksymalnego odszkodowania. Nie można też się zgodzić, jak to przyjął Sąd Apelacyjny, że w większości są to pisma obrazujące stanowisko strony, a nie dokumenty prywatne w rozumieniu kodeksu postępowania cywilnego.

Wyrok SN z dnia 13 kwietnia 2018 r., I CSK 470/17

Standard: 38113 (pełna treść orzeczenia)