Utrata rzeczy bez winy finansującego (art. 709[5] k.c.)

W wypadku wygaśnięcia umowy leasingu wskutek utraty jej przedmiotu, przewidziana w art. 709 [5] k.c. zapłata przez korzystającego finansującemu wszystkich przewidzianych w umowie, a nie zapłaconych rat, pełni funkcję odszkodowania. Jej celem jest bowiem przywrócenie takiego stanu majątku finansującego, jaki byłby, gdyby do utraty nie doszło i umowa zostałaby wykonana.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego odszkodowanie ma przywrócić stan majątkowy, w jakim znajdowałby się poszkodowany, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę. Odszkodowanie to oczywiście nie może przewyższać poniesionej szkody, a zatem należy uwzględnić korzyści uzyskane przez poszkodowanego, czyli zastosować compensatio lucri cum damno (wyroki z dnia 13 stycznia 2012 r., I CSK 176/11, z dnia 9 września 2010 r., I CSK 685/08, z dnia 9 września 2010 r., I CSK 641/10).

Taką samą zasadę stanowi art. 709 [5] § 3 k.c. określając granice dopuszczalnej wysokości odszkodowania należnego finansującemu w granicach art. 361 § 2 k.c. W paragrafie trzecim (art. 361 k.c.) ustawodawca ustanowił dla finansującego obowiązek pomniejszenia należnych mu rat o korzyści, jakie uzyskał wskutek zapłaty przed umówionym terminem i wskutek wygaśnięcia umowy oraz z tytułu ubezpieczenia rzeczy, a także naprawienia szkody.

Przepis art. 709 [5] § 1 k.c. ma charakter imperatywny. Strony mogą zatem w wypadku wygaśnięcia umowy wprowadzić pewne modyfikacje sposobu rozliczenia pozostałych do zapłaty rat w stosunku do przewidzianego w paragrafie trzecim tego przepisu, ale finansujący musi pomniejszyć ich wartość o korzyści wskazane w tym przepisie (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2008 r., II CSK 31/08

Wyrok SA w Łodzi z dnia 7 czerwca 2018 r., I AGa 164/18

Standard: 37791 (pełna treść orzeczenia)

Pod pojęciem niezapłaconych rat w rozumieniu tego przepisu należy rozumieć raty, które byłyby należne za korzystanie z przedmiotu leasingu w okresie przypadającym po wygaśnięciu umowy. Wskazuje na to literalne brzemiennie przepisu, w którym mowa jest o korzyściach, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem.

Gdyby wolą ustawodawcy było rozliczenie kwoty uzyskanej tytułem odszkodowania z wszelkimi ratami, należnymi również przed wygaśnięciem umowy, to możliwość takiego rozliczenia nie byłaby ograniczona tylko do rat, których leasingobiorca nie uiścił z naruszeniem swego zobowiązania umownego, lecz musiałaby odnosić się również do rat wcześniej już uiszczonych. 

Jeśli chodzi o raty należne za okres przypadający przed wygaśnięciem umowy, to obowiązek ich zapłaty, jako rat zaległych, wynika nie z treści art. 709 KC, ale z uwagi na konieczność spełnienia świadczenia wynikającego z umowy. Dopóki umowa nie wygasa, raty winny był płacone w terminach płatności, o których mowa w umowie, co wynika z treści art. 709 § 1 KC, który stanowi, iż korzystający obowiązany jest płacić raty w terminach umówionych.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 27 marca 2013 r., I ACa 1208/12

Standard: 37969 (pełna treść orzeczenia)