Podstawy prawne wymierzenia kary nieletniemu przez sąd karny

Sąd właściwy według przepisów kodeksu postępowania karnego do rozpoznania sprawy osoby, która popełniła przestępstwo lub przestępstwo skarbowe przed ukończeniem 17 lat, może orzec wobec takiej osoby karę określoną w kodeksie karnym wtedy, gdy zachodzą podstawy do jej orzeczenia na podstawie art. 10 § 2 k.k. lub gdy w sytuacji, o jakiej mowa w art. 18 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich, istnieją przesłanki do wymierzenia kary, wskazane w art. 13 tej ustawy.

Zarówno w piśmiennictwie jak i w orzecznictwie (vide wyrok SN z dnia 3 września 1998 r., V KKN 301/98 podkreślano, że przepis art. 18 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 1982 r. Nr 35, poz. 228 ze zm.) ma charakter procesowy, a nie materialnoprawny.

Według art. 18 § 1 u.p.n. sąd właściwy według przepisów kodeksu postępowania karnego rozpoznaje sprawę nieletniego w dwóch sytuacjach. Mianowicie, wtedy gdy zachodzą podstawy do orzeczenia wobec nieletniego kary na podstawie art. 10 § 2 k.k., albo gdy przeciwko nieletniemu, który dopuścił się przestępstwa lub przestępstwa skarbowego, postępowanie wszczęto po ukończeniu przez niego 18 lat. W tych sytuacjach sąd właściwy do rozpoznania sprawy według przepisów kodeksu postępowania karnego może orzec karę określoną w kodeksie karnym.

Wprawdzie w art. 13 u.p.n. ustawodawca użył sformułowania "sąd rodzinny", co sugerowałoby, że sąd właściwy do rozpoznania sprawy według przepisów kodeksu postępowania karnego nie ma podstaw do zastosowania prawnomaterialnej instytucji z tego przepisu, jednakże opowiedzenie się za takim poglądem czyniłoby normę zawartą w art. 18 § 1 pkt 2 u.p.n. niemożliwą do zastosowania, bo należałoby także konsekwentnie przyjąć, iż sąd, o którym mowa w tym przepisie, nie może orzec środków wychowawczych oraz środka poprawczego, albowiem w dziale II ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich ustawodawca posługuje się jedynie sformułowaniem "sąd rodzinny" na określenie sądu, który uprawniony jest do orzeczenia środków wychowawczych oraz środka poprawczego.

Postanowienie SN z dnia 18 lipca 2001 r., IV KKN 205/01

Standard: 37550 (pełna treść orzeczenia)