Zastosowanie art. 554 k.c. do roszczeń Agencji Nieruchomości Rolnych z tytułu sprzedaży mienia
Przedawnienie roszczeń z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa (art. 554 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Agencja Nieruchomości Rolnych, sprzedając nieruchomości oraz mienie pozostałe po zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstwach gospodarki rolnej, realizuje zadania wynikające z polityki państwa, co oznacza, że w tym zakresie nie działa jako podmiot gospodarczy, a jej roszczenia nie podlegają skróconemu dwuletniemu terminowi przedawnienia wynikającemu z art. 554 k.c. (zob. wyroki z 20 maja 2009 r., I CSK 503/08, oraz z 3 listopada 2010 r., V CSK 142/10)
Działalnością gospodarczą jest działalność gminy polegająca na gospodarowaniu gminnym zasobem nieruchomości (zob. wyroki SN: z 6 kwietnia 2023 r., II CSKP 507/22; z 5 stycznia 2011 r., III CSK 72/10, i z 6 czerwca 2014 r., III CSK 235/13). Przyjęcie tego stanowiska sprawia, że trudno zaakceptować pogląd, zgodnie z którym inny charakter miałaby działalność Agencji (Ośrodka) w odniesieniu do nieruchomości wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.
Oznacza to, że roszczenia Agencji (Ośrodka) związane z dzierżawą nieruchomości rolnych co do zasady przedawniają się z upływem trzech lat jako roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Przyjęcie odmiennego wniosku nie byłoby możliwe także ze względu na konieczność zapewnienia równości szans podmiotom działającym na rynku. Nie ulega wątpliwości, że podmiot prywatny, który w zorganizowany i ciągły sposób zajmuje się wynajmowaniem lub wydzierżawianiem należących do niego nieruchomości, prowadzi w tej mierze działalność gospodarczą i jego roszczenia związane z tą działalnością przedawniają się z upływem skróconego trzyletniego terminu. Byłoby trudne do wytłumaczenia, dlaczego niewątpliwie największy podmiot działający na rynku dzierżawy i wynajmu nieruchomości rolnych może korzystać z dłuższych terminów przedawnienia w odróżnieniu od innych, wielokrotnie mniejszych przedsiębiorców działających na tym rynku.
Wyrok SN z dnia 14 grudnia 2023 r., II CSKP 1908/22
Standard: 79626 (pełna treść orzeczenia)
Działalność Agencji Nieruchomości Rolnych związana z obrotem nieruchomościami i innymi składnikami majątku Skarbu Państwa użytkowanymi na cele rolne polegające w szczególności na ich wydzierżawianiu spełnia wymogi działalności gospodarczej, gdyż jest to działalność wykonywana w sposób stały i zorganizowany oraz nastawiona na uzyskanie zysku, gdyż następuje w sposób odpłatny przy uwzględnieniu rynkowych stawek czynszu vide art. 38 i następne, ustawy z dnia 19 października 199l roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.
Sąd I instancji wziął pod uwagę, że w judykaturze Sądu Najwyższego ( vide wyrok SN z dnia 20 maja 2009 roku, I CSK 503/08) wyrażono pogląd, że Agencja Nieruchomości Rolnych, sprzedając nieruchomości oraz mienie powstałe po zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstwach gospodarki rolnej, nie działa jako podmiot gospodarczy, lecz realizuje zadania wynikające z polityki państwa i z tej przyczyny do jej roszczeń nie ma zastosowania dwuletni termin przedawnienia przewidziany w art. 554 k.c.
W ocenie Sądu powyższe stanowisko nie może być jednak uogólnione na każdą formę działalności Agencji Nieruchomości Rolnych i nie wyklucza uznania, że Agencja Nieruchomości Rolnych może być traktowana jako przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą, o ile ta działalność spełnia podstawowe cechy tej działalności. Pomocna w tym zakresie może być definicja działalności gospodarczej zawarta w art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej, zgodnie z którą „działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Analogicznie przesłanki działalności gospodarczej określone zostały w judykaturze i piśmiennictwie, które stoją na stanowisku, że charakteryzuje ją cel zawodowy i zarobkowy, działanie we własnym imieniu, ciągłość tego działania oraz uczestnictwo w obrocie gospodarczym ( vide uz. uchwały (7) SN z dnia 18 marca 1991 roku. III CZP 9 91, i uchwały (7) SN z dnia z dnia 6 grudnia 199) roku, III CZP 117/91). Cechy tej działalności może mieć oczywiście także działalność w dziedzinie rolnictwa i jeżeli je spełnia, jest działalnością gospodarcza, o której mowa w wymienionym przepisie.
W judykaturze wskazuje się, że niczego w tej kwalifikacji działalności gospodarczej nie zmienia art. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, stwierdzający, że przepisów tej ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwo śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów oraz wyrobu określonej ilości wina. Wyłączenie przewidziane w tym przepisie, działające zresztą jedynie w ramach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, a więc w dziedzinie prawa publicznego (administracyjnego), nie odbiera działalności rolniczej cech działalności gospodarczej; działalność ta pozostaje działalnością gospodarczą (art. 2 ustawy), a jedynie nie stosuje się do niej dalszych unormowań ustawy ( vide uchwala SN z dnia 26 lutego 2015 roku, III CZP 108/14).
W judykaturze wyjaśniono, że działalność Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych i jednostek samorządu terytorialnego w ramach wykonywania jej zadań własnych może stanowić działalność gospodarcza ( vide np. uchwala SN z dnia 80 listopada 1992 roku. III CZP 134/92, uchwala SN z dnia 9 marca 1993 roku, III CZP l56/92. uchwala SN z dnia l3 stycznia 2006 roku, CZP 124 /05, uchwala SN z dnia 7 stycznia 1994 roku, III CZP 174/93 i uz. uchwały (7) SN z dnia 14 marca 1995 roku, III CZP 6/95).
Roszczenie o zapłatę wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości rolnej może co do zasady być traktowane jako roszczenie związane z działalnością gospodarczą Agencji Nieruchomości Rolnych i tym samym podlegać trzyletniemu terminowi przedawnienia - / tak też przyjął SO w Szczecinie II Ca 98/16 do sprawy toczącej się przed Sądem Rejonowym w Goleniowie sygn. akt I C 851/15/.
Wyrok SR w Goleniowie z 2016-12-05, I C 679/16
Standard: 7650 (pełna treść orzeczenia)