Niedopuszczalność kompensowania szkody i uszczerbku doznanego przez poszkodowanego

Nie jest dopuszczalne skompensowanie uszczerbku doznanego przez poszkodowanego np. uzyskanym przez poszkodowanego świadczeniem z umowy ubezpieczenia osobowego, ponieważ uszczerbek poszkodowanego i odniesiona przez niego korzyść są następstwem różnych zdarzeń (por. uchwała (7) SN z dnia 27 marca 1961 r., zasada prawna, 1 CO 27/60).

Podobnie, za niedopuszczalne uznaje się zaliczenie na poczet odszkodowania kwoty wypłaconej poszkodowanemu z funduszu pochodzącego ze składek koleżeńskich (por. wyrok SN z dnia 10 grudnia 1964 r., I PR 244/62).

Do kategorii korzyści niepodlegających uwzględnieniu przy ustalaniu odszkodowania zalicza się powszechnie w piśmiennictwie w zasadzie także dobrowolne świadczenia osób trzecich na rzecz poszkodowanego. Celem takich świadczeń nie jest z reguły zwolnienie osoby odpowiedzialnej od obowiązku naprawienia szkody, lecz nieodpłatne przysporzenie korzyści poszkodowanemu; przy tym bez nabycia roszczenia regresowego wobec osoby odpowiedzialnej. Uzyskana przez poszkodowanego w przypadku takiego świadczenia korzyść nie jest normalnym następstwem zdarzenia, które spowodowało uszczerbek, a zatem nie można przyjąć tożsamości źródła uszczerbku i korzyści.

Jak zwrócono uwagę w piśmiennictwie, tylko wyjątkowo dobrowolne świadczenie osoby trzeciej na rzecz poszkodowanego może doprowadzić do wygaśnięcia, w granicach tego świadczenia, wierzytelności poszkodowanego, a mianowicie wtedy, gdy osoba trzecia świadczyła na rzecz poszkodowanego w celu umorzenia zobowiązania z tytułu odszkodowania (art. 356 § 2 k.c.).

Wyrok SN z dnia 13 października 2005 r., I CK 185/05

Standard: 36959 (pełna treść orzeczenia)

Zasada compensatio lucri cum damno może być zastosowana tylko wobec następstw zdarzenia zobowiązującego do wynagrodzenia szkody, a więc tylko wtedy, gdy uszczerbek i korzyść wynikły ze zdarzenia zobowiązującego do wynagrodzenia szkody, są więc wynikiem tego samego zdarzenia. Ta tożsamość zdarzenia jest warunkiem zastosowania zasady wyrównania korzyści z uszczerbkiem. Jeżeli warunek ten nie zachodzi, jeżeli korzyść i uszczerbek wynikły z różnych zdarzeń, zastosowanie omawianej zasady jest niedopuszczalne, gdyż byłoby to sprzeczne z celem odszkodowania.

W wypadku gdy zakład pracy ubezpieczył pracownika od następstw nieszczęśliwego wypadku w Państwowym Zakładzie Ubezpieczeń (PZU) i płacił składki ubezpieczeniowe, odszkodowanie za skutki nieszczęśliwego wypadku należne pracownikowi od zakładu pracy - w braku odmiennej umowy między pracownikiem a zakładem pracy lub odmiennego postanowienia w układzie zbiorowym pracy - nie ulega zmniejszeniu o kwotę wypłaconą pracownikowi przez PZU na podstawie umowy ubezpieczeniowej. Jednakże fakt otrzymania przez pracownika z PZU pewnej sumy na podstawie umowy ubezpieczeniowej może być uwzględniony przy ustalaniu wysokości odszkodowania na podstawie art. 158 § 1 k.z.

Uchwała SN z dnia 27 marca 1961 r., 1 CO 27/60

Standard: 54908 (pełna treść orzeczenia)