Zakres umocowania kuratora dla nieobecnego

Z art. 69 § 3 k.p.c. w zw. z art. 146 k.p.c. wynika, że umocowanie kuratora wygasa wraz z prawomocnym zakończeniem postępowania.

Postanowienie SN z dnia 7 września 2021 r., IV CSKP 178/21

Standard: 83080 (pełna treść orzeczenia)

Uprawnienia Kuratora, o którym mowa w art. 143-147 k.p.c ograniczone są do działania w postępowaniu cywilnym. Podstawę jego ustanowienia stanowią wyłącznie przepisy kodeksu postępowania cywilnego, tj. art. 143-147 k.p.c. 

Przed nadaniem nowego brzmienia art. 146 k.p.c., odsyłającego do nowego art. 69 § 3 k.p.c., nie budziło wątpliwości to, że kurator, o którym mowa w art. 143-147 k.p.c., niezależnie od jego obowiązków związanych ze zbieraniem informacji dotyczących sprawy i miejsca pobytu osoby, dla której został ustanowiony, pozostaje umocowany do podejmowania w imieniu tej osoby wszystkich czynności procesowych związanych ze sprawą (por. postanowienia SN z dnia 20 marca 1991 r., III CRN 70/91, z dnia 2 sierpnia 2007 r., V CSK 155/07, z dnia 14 kwietnia 2016 r., IV CSK 412/15, nie publ., wyroki Sądu Najwyższego z dnia 26 września 1997 r., II CKU 82/97, i z dnia 17 października 2007 r., II CSK 261/07).

Wątpliwości budziła kwestia, czy może on dokonywać w imieniu osoby, za którą działa, również czynności dyspozycyjnych (zrzeczenie się roszczenia, uznanie powództwa albo zawarcie ugody (por. wyrok SN z dnia 17 października 2007 r., II CSK 261/07).

Niezależnie od tego przyjmowano jednak zgodnie, że kurator, o którym mowa, jest ustanawiany dla konkretnego postępowania, tj. może działać za osobę, której miejsce pobytu nie jest znane, tylko w postępowaniu, w którym został ustanowiony. Nie jest uprawniony do działania w imieniu tej osoby w kolejnych lub równolegle prowadzonych postępowaniach z jej udziałem lub jej dotyczących. 

Precyzowano, że uprawnienie kuratora do działania za daną osobę w postępowaniu, w którym został on ustanowiony, obejmuje nie tylko postępowanie główne (w sprawie), ale także wszelkie związane z nim postępowania pomocnicze.

Obecnie z art. 69 § 3 w związku z art. 146 k.p.c. wynika, że kurator, o którym mowa w art. 143-147 k.p.c., jest umocowany do dokonywania wszystkich czynności łączących się ze sprawą. O ile można rozważać, czy jest to zmiana normatywna, która pozytywnie rozstrzygnęła wątpliwości w kwestii dopuszczalności dokonywania przez tego kuratora czynności dyspozycyjnych, a nawet rozpatrywać to, czy rozszerzyła ona jego uprawnienia w ogólności także na czynności materialnoprawne podejmowane w postępowaniu, w którym został on ustanowiony, o tyle nie zmieniła ona założenia, że umocowanie kuratora, o którym mowa, nadal pozostaje ograniczone do postępowania, w którym został on ustanowiony, włączając w to związane z tym postępowaniem - jako postępowaniem głównym - postępowania pomocnicze. 

Przez określenie, że kurator, o którym mowa w art. 143- 147 k.p.c., jest umocowany do dokonywania wszystkich czynności łączących się ze sprawą, rozumieć należy to, że może on dokonywać takich czynności w postępowaniu, w którym został ustanowiony i w którym rozpoznawana jest ta sprawa.

Kurator, o którym mowa w art. 143-147 k.p.c., nie ma - także pod rządami art. 69 § 3 w związku z art. 146 k.p.c. - umocowania do działania za osobę, której miejsce pobytu nie jest znane, w innym postępowaniu (postępowaniu głównym i związanych z nim postępowaniach pomocniczych) niż to postępowanie, w którym go ustanowiono. 

Skoro umocowanie kuratora, o którym mowa w art. 143-147 k.p.c., do dokonywania wszystkich czynności łączących się ze sprawą obejmuje wszystkie takie czynności dokonywane w postępowaniu, w którym kurator ten został ustanowiony, i w którym rozpoznawana jest ta sprawa, to nie rozciąga się ono na jakiekolwiek czynności w innym postępowaniu, w którym załatwiana jest inna sprawa. 

Wyłączenie umocowania kuratora do działania w innym postępowaniu niż to, w którym został ustanowiony, obejmuje nie tylko samo uczestniczenie w tym innym postępowaniu w imieniu osoby, dla której został powołany, ale także wszczynanie takiego postępowania w jej imieniu i na jej rzecz.

Kurator, o którym mowa w art. 143-147 k.p.c., nie może wystąpić na podstawie art. 601 k.p.c. z wnioskiem o ustanowienie dla osoby, której miejsce pobytu nie jest znane, kuratora, o którym mowa w art. 184 k.r.o. 

Uchwała SN z dnia 24 stycznia 2020 r., III CZP 41/19

Standard: 36776 (pełna treść orzeczenia)