Zrzeczenie się roszczenia przez pokrzywdzonego w razie wytoczenia powództwa przez prokuratora

Stosownie do art. 56 § 1 k.p.c., jeżeli osoba, na rzecz której prokurator wytoczył powództwo, wstąpiła do sprawy, to do udziału prokuratora w sprawie stosuje się wówczas odpowiednio przepisy o współuczestnictwie jednolitym. W tym zaś wypadku, w myśl art. 73 § 2 k.p.c., do zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa potrzeba zgody wszystkich współuczestników.

Nie można kwestionować ważności zrzeczenia dokonanego przez pokrzywdzonego po wytoczeniu powództwa przez prokuratora, jeżeli pokrzywdzony nie wstąpił do sprawy w trybie art. 56 § 1 k.p.c., już chociażby z tej przyczyny, że w takim wypadku pokrzywdzonego nie dotyczyłby w ogóle przepis art. 73 § 2 k.p.c., zawierający ograniczenie prawa zrzeczenia się roszczenia. 

Między prokuratorem a wymienioną stroną nie istnieje żaden stosunek materialnoprawny, który by uzależniał skuteczność rozporządzenia od wyrażenia zgody przez obie strony. W wypadku zatem zrzeczenia się roszczenia przez poszkodowanego poza procesem, czynność taka mogłaby być kwestionowana wyłącznie na zasadach ogólnych kodeksu cywilnego przy wzięciu ponadto pod rozwagę przepisu art. 203 § 3 zd. drugie k.p.c.

Jeżeli z kolei pokrzywdzony występuje w procesie wytoczonym przez prokuratora na jego rzecz z oświadczeniem, że zrzeka się przysługującego mu roszczenia, to uznać należy, że również i w tym wypadku zrzeczenie takie - mimo braku zgody prokuratora - jest skuteczne. Za powyższym stanowiskiem przemawia przede wszystkim okoliczność, że w myśl art. 56 § 1 k.p.c. przepisy o współuczestnictwie jednolitym stosuje się w tym wypadku nie wprost, lecz odpowiednio. Jak już zaś zaznaczono wyżej, między osobą, która wstąpiła do sprawy wytoczonej na jej rzecz przez prokuratora, a prokuratorem nie istnieje w rzeczywistości żaden stosunek materialnoprawny, z którego wynikałoby, że wyrok dotyczyć ma niepodzielnie wszystkich współuczestników w rozumieniu art. 73 § 2 k.p.c. Już więc choćby z tych względów uzasadniony jest pogląd, że stosowanie wprost w danym wypadku art. 73 § 2 k.p.c. co do zakazu zrzeczenia się roszczenia, zawarcia ugody i uznania pozwu nie byłoby stosowaniem odpowiednim tego przepisu. Stwierdzić ponadto trzeba, że ze względu na podkreślony już wyżej materialnoprawny charakter roszczenia przysługującego jedynie poszkodowanemu brak byłoby jakichkolwiek podstaw do traktowania skuteczności jego oświadczenia odmiennie od sytuacji poza procesem wyłącznie na tej podstawie, że dokonał on powyższej czynności po wstąpieniu do sprawy wytoczonej przez prokuratora.

Uchwała SN z dnia 23 lutego 1970 r., III CZP 81/69

Standard: 36384 (pełna treść orzeczenia)