Odpowiedzialność in solidum wzbogaconego w warunkach art. 409 k.c. i osoby trzeciej (art. 407 k.c.)

Przejście obowiązku wydania korzyści na osobę trzecią nie zwalnia pierwotnie wzbogaconego, jeżeli w chwili bezpłatnego rozporządzenia powinien był się liczyć z obowiązkiem zwrotu. Pierwotnie wzbogacony i osoba trzecia ponoszą wobec zubożonego odpowiedzialność in solidum.

Co do zasady kolizja między interesem zubożonego, pierwotnie wzbogaconego i osoby na której rzecz pierwotnie wzbogacony rozporządził bezpłatnie korzyścią została przez ustawodawcę rozwiązana w ten sposób, że w takiej sytuacji zobowiązanie z bezpodstawnego wzbogacenia przechodzi na osobę, która nabyła korzyść bezpłatnie, co oznacza, że pierwotnie wzbogacony zostaje zwolniony z obowiązku zwrotu (art. 407 k.c.). 

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto, że rozporządzenie bezpodstawnie uzyskaną korzyścią na rzecz osoby trzeciej (art. 407 k.c.) nie zwalnia rozporządzającego od odpowiedzialności (art. 405 k.c.), jeżeli w chwili wyzbycia się korzyści powinien liczyć się z obowiązkiem zwrotu (art. 409 k.c.). Odpowiada on wówczas nadal obok osoby trzeciej (por. wyrok SN z dnia 20 listopada 1997 r., III CKU 67/97). Pogląd ten stanowi kontynuację stanowiska zajmowanego przez Sąd Najwyższy na gruncie podobnie sformułowanego art. 125 k.z. (por. orz. SN z dnia 13 grudnia 1950 r., C 1473/50).

Zasługuje on na podzielenie. Wykładając relację między art. 407 k.c. i 409 k.c. należy dać prymat jak najpełniejszej ochronie interesów zubożonego oraz ratio legis przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu i przyjąć, że w takim przypadku występuje odpowiedzialność in solidum tego kto korzyść uzyskał i powinien był się liczyć z obowiązkiem zwrotu (art. 409 k.c.), wraz z osobą trzecią o której mowa w art. 407 k.c. 

Nie przekonuje pogląd przeciwny koncentrujący się na literalnej wykładni art. 407 k.c. i użyciu przez ustawodawcę sformułowania „obowiązek wydania korzyści przechodzi na tę osobę trzecią” co sugeruje zwolnienie pierwotnie wzbogaconego od odpowiedzialności względem zubożonego na skutek ustawowego przejęcia długu.

Wyrok SN z dnia 28 lutego 2019 r., V CSK 633/17

Standard: 36245 (pełna treść orzeczenia)

Rozporządzenie bezpodstawnie uzyskaną korzyścią na rzecz osoby trzeciej (art. 407 k.c.) nie zwalnia rozporządzającego od odpowiedzialności (art. 405 k.c.), jeżeli w chwili wyzbycia się korzyści powinien liczyć się z obowiązkiem zwrotu (art. 409 k.c.).

Wyrok SN z dnia 20 listopada 1997 r., III CKU 67/97

Standard: 36246 (pełna treść orzeczenia)