Ponowne przesłuchanie świadków przez sąd odwoławczy
Stwierdzenie treści testamentu ustnego przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem (art. 952 § 3 k.c.)
Wprawdzie w uchwale składu 7 sędziów SN z dnia 23 marca 1999 r., III CZP 59/98 (OSNC 1999, nr 7-8, poz. 124) przyjęto jako zasadę prawną, iż sąd drugiej instancji może zmienić ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania wyroku sądu I instancji bez przeprowadzenia postępowania dowodowego uzasadniającego odmienne ustalenia, jednakże zaznaczono, że szczególne okoliczności mogą wymagać ponowienia lub uzupełnienia takiego postępowania. Oznacza to w sytuacji, gdy bezpośredni kontakt Sądu I instancji ze świadkami testamentowymi miał istotne znaczenie dla dokonanej przez ten Sąd oceny ich wiarygodności, że Sąd Okręgowy nie mógł bez ponowienia tych dowodów dokonać odmiennej oceny, nie narażając się na zarzut naruszenia art. 382 w zw. z art. 235 k.p.c.
Niepodobna zaprzeczać, że istotne znaczenie dla kwestii wiarygodności zeznań świadka może mieć bezpośredni z nim kontakt składu orzekającego. Ocena dowodu z zeznań świadka jest przecież, jak zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 23 marca 1997 r., wypadkową zarówno oceny treści wypowiedzi tej osoby, jak i ocen dotyczących jej samej (jej poziomu umysłowego, cech charakteru, stanu emocjonalnego podczas przesłuchania, itp.).W protokole natomiast nie zawsze można ująć wszystkie okoliczności towarzyszące wypowiedziom świadka (lub strony).
Z tego więc względu w sytuacji, gdy Sąd Okręgowy, w wyniku zgłoszonych w apelacji zarzutów, powziął zastrzeżenia co do zawartej w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia oceny wiarygodności zeznań świadków, którzy podpisali pismo z dnia 21 czerwca 1997 r., powinien w pierwszej kolejności rozpatrzyć potrzebę ponowienia tych dowodów i w rezultacie je ponowić. Zaniechanie ponowienia tych dowodów ze względu na doniosłość, w okolicznościach sprawy, bezpośredniego ich przeprowadzenia uzasadnia zarzut skarżącej, że dokonana przez Sąd Okręgowy ocena materiału dowodowego nastąpiła z naruszeniem art. 382 k.p.c. w zw. z art. 235 k.p.c.
Postanowienie SN z dnia 21 maja 2003 r., IV CKN 174/01
Standard: 35780