Niezdolność względna do bycia świadkiem przy sporządzaniu testamentu (art. 957 k.c.)

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 7 maja 1976 r., III CRN 9/76 wypowiedział pogląd, że wprowadzone w art. 957 § 1 k.c. ograniczenie, iż nie może być świadkiem przy sporządzeniu testamentu osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść, nie odnosi się do członków organu osoby prawnej.

Z poglądem tym należy się w zasadzie zgodzić, chociaż w piśmiennictwie przeważa odmienne zapatrywanie. Jest ono uzasadniane w szczególności tym, że - zgodnie z art. 38 k.c. - działanie organów osoby prawnej jest działaniem osoby prawnej. Nie można jednak twierdzić, że każde działanie osoby wchodzącej w skład organu osoby prawnej może być uważane za działanie w jej imieniu.

Inaczej należałoby ocenić jedynie sytuację, gdy jako świadek przy sporządzeniu testamentu wystąpiłaby osoba upoważniona do składania oświadczeń za osobę prawną (członek albo członkowie organu, pełnomocnik, prokurent). Wprawdzie osoba prawna nie stawałaby się w takiej sytuacji świadkiem przy sporządzeniu testamentu, bo nim być nie może, ale byłyby podstawy do zastosowania w drodze analogii art. 957 § 1 k.c.

Podobnie w zasadzie może być świadkiem przy sporządzeniu testamentu członek korporacyjnej osoby prawnej, dla której została przewidziana korzyść w testamencie. Inaczej należałoby jednak ocenić sytuację, gdyby świadkiem był np. jedyny albo większościowy wspólnik w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

W konkluzji należy zatem przyjąć, że członek organu osoby prawnej w zasadzie może być świadkiem przy sporządzeniu testamentu, w którym została przewidziana dla tej osoby jakakolwiek korzyść.

Postanowienie SN z dnia 16 października 2014 r., III CSK 301/13

Standard: 35797 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Obecność przy sporządzaniu testamentu w charakterze świadka osoby, dla której w testamencie została przewidziana korzyść, a także obecność przy sporządzaniu testamentu w charakterze świadka małżonka tej osoby, jej krewnych lub powinowatych do drugiego stopnia lub osoby pozostającej w stosunku przysposobienia sprawia, że nieważne jest tylko postanowienie, które przysparza korzyść tej osobie, jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym do drugiego stopnia lub osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. Gdyby jednak z treści danego testamentu lub okoliczności wynikało, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu tej treści, nieważny jest cały testament (art. 957 § 2 k.c.). Uregulowanie ujęte w art. 957 § 2 k.c. określa zatem sankcję odmienną niż generalna, wynikająca z art. 958 k.c., sankcja nieważności całego testamentu.

Postanowienie SN z dnia 30 października 2013 r., II CSK 628/12

Standard: 35796 (pełna treść orzeczenia)