Wzmianka w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku co do sposobu przyjęcia spadku

Nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie ma żadnego znaczenia dla samego stwierdzenia nabycia spadku i określenia zakresu dziedziczenia przez poszczególnych spadkobierców. Nie stanowi także w tym postępowaniu kwestii prejudycjalnej. Określenie w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku, że spadek został przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza, nie przesądzałoby definitywnie zakresu odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe, bowiem w określonych sytuacjach spadkobierca może utracić przywilej ograniczonej odpowiedzialności za długi (art. 1031 § 2 zd. 2 oraz art. 1032 § 2 k.c.). Powstałby wówczas problem istnienia ograniczenia odpowiedzialności spadkobiercy wynikającego z prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku w sytuacji, gdy na podstawie przepisów prawa materialnego ograniczenie to przestałoby istnieć lub też istniałoby, ale w innych granicach. Z tych przyczyn w uchwale z 13 października 2010 r. III CZP 64/10, tak samo jak wcześniej w postanowieniu z 19 kwietnia 2002 r., III CKN 543/01, Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że w przepisach ustawowych brak jest podstawy, która by wymagała orzeczenia w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku o jego nabyciu wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza. Taką podstawę tworzy jedynie § 145 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 23 lutego 2007 r. regulamin wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych, Dz. U. 2007, Nr 38, poz. 249. Zakres zastosowania tego przepisu jest ograniczony do sytuacji, gdy niejako przy okazji głównego nurtu postępowania ujawnia się fakt nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Nie dotyczy zaś wypadku, gdy do takiego ujawnienia nie doszło albo nabycie spadku nastąpiło nie z dobrodziejstwem inwentarza, lecz wprost. Brak zaznaczenia może być uznany za naruszenie przepisu § 145 ust. 2 regulaminu sądowego, ale nie stanowi ono jednak uchybienia procesowego i powinno być ocenione jedynie w sensie techniczno-organizacyjnym związanym z redakcją sentencji postanowienia.

 Wyrok SN z dnia 29 kwietnia 2011 r., I CSK 439/10

Standard: 67730 (pełna treść orzeczenia)

Ustawodawca, mimo istotności oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku dla sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, wśród wymagań dotyczących postanowienia kończącego postępowania nie zawarł wymagania, ażeby sąd wskazywał, czy spadek został przez spadkobierców przyjęty wprost, czy z dobrodziejstwem inwentarza. 

Zagadnienie nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie ma żadnego znaczenia dla samego stwierdzenia nabycia spadku i określenia zakresu dziedziczenia przez poszczególnych spadkobierców, jak też nie stanowi w tym postępowaniu kwestii prejudycjalnej. Można więc uznać, że zawarcie w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku wzmianki co do sposobu przyjęcia spadku nie jest ani potrzebne, ani uzasadnione celem tego postępowania

Złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku oraz treść tego oświadczenia to zdarzenia istotne z punktu widzenia odpowiedzialności spadkobierców z tytułu tzw. długów spadkowych. Znaczenie ma m.in. zakres odpowiedzialności spadkobierców z tytułu zadłużenia spadkodawcy, powiązanej z instytucją przyjęcia spadku. Problem ten, poza sytuacją przewidzianą w art. 1026 k.c., nie jest jednak przedmiotem zainteresowania sądu w toku postępowania o stwierdzeniu nabycia spadku.

Niewątpliwie brak tego zaznaczenia może być uznany za naruszenie § 145 ust. 2 regulaminu sądowego, naruszenie to jednak nie stanowi uchybienia procesowego i powinno być ocenione jedynie w sensie techniczno-organizacyjnym, związanym z redakcją sentencji postanowienia. W razie więc zaniechania dokonania w postanowieniu wzmianki o nabyciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, apelacja w tym zakresie nie jest dopuszczalna ze względu na brak substratu zaskarżenia.

Nie jest dopuszczalna apelacja co do braku w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku wzmianki, że przyjęcie spadku nastąpiło z dobrodziejstwem inwentarza.

Uchwała SN z dnia 13 października 2010 r., III CZP 64/10

Standard: 35671 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy