Kumulatywny zbieg przepisów karnoskarbowych (art. 7 k.k.s.)

W sytuacji gdy ten sam czyn wyczerpuje rzeczywiście znamiona określone w dwóch albo więcej przepisach k.k.s. stosuje się rozwiązanie w postaci kumulatywnego zbiegu przepisów (art. 7 k.k.s.). Dokonując analizy pod kątem czy mamy do czynienia z rzeczywistym zbiegiem przepisów, korzysta się w orzecznictwie z wypracowanych przez teorię prawa tzw. reguł wyłączania wielości ocen (lex specialis derogat legis generali, lex consumens derogat legi consumptae, lex primaria derogat legi subsydiarae). Niektórzy przedstawiciele doktryny do reguł wyłączania wielości ocen zaliczają też tzw. zasadę alternatywności

Postanowienie SN z dnia 8 kwietnia 2009 r., IV KK 407/08

Standard: 76681 (pełna treść orzeczenia)

Jeżeli ten sam czyn wyczerpuje znamiona przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych, sąd skazuje tylko za jedno przestępstwo skarbowe na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów, chyba że zbieg tych przepisów ma charakter pozorny (pomijalny).

Rzeczywistego zbiegu przepisów na tle art. 7 § 1 k.k.s. prowadzi do możliwości zaistnienia trzech różnych konfiguracji procesowych. Dwie z nich wprost uregulowane zostały w ustawie, a tym samym rozstrzygnięcie ich nie nasuwa istotniejszych wątpliwości. Sytuacje te zachodzą wówczas, gdy jeden czyn sprawcy wyczerpuje znamiona określone w dwóch lub kilku przepisach ustawy normujących odpowiedzialność za przestępstwa skarbowe, lub gdy taki stan rzeczy dotyczy dwu lub więcej przepisów kodeksu sankcjonujących wykroczenia skarbowe. Artykuł 7 § 1 k.k.s. stanowi, że w takich wypadkach sąd skazuje tylko za jedno przestępstwo skarbowe albo tylko za jedno wykroczenie skarbowe na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów. Przyjęto tu zatem konstrukcję kumulatywnego zbiegu przepisów w sposób analogiczny, jak to ma miejsce w Kodeksie karnym (art. 11 § 2 k.k.).

Ustawodawca w art. 7 § 1 k.k.s. poprzestał jednak na uregulowaniu wprost tylko tych dwóch rodzajów zbiegów, nie wskazując, jak należy postąpić, gdy zbieg przepisów ma charakter „mieszany”, a więc gdy czyn wyczerpuje zarówno znamiona przestępstw skarbowych, jak i wykroczeń skarbowych.

Wobec istnienia normy zapisanej w art. 7 k.k.s., nie do uniknięcia jest stosowanie zbiegu kumulatywnego przy bardziej złożonych konstrukcjach materialnoprawnych. Jeżeli bowiem sprawca, popełniając jeden czyn, naruszy dyspozycję więcej niż jednego przepisu regulującego odpowiedzialność za przestępstwa skarbowe oraz co naj-mniej jednego wykroczenia skarbowego, to gdyby opowiedzieć się za możliwością stosowania zbiegu eliminacyjnego dla rozwiązywania tej sytuacji, wówczas zbieg ten byłby przydatny jedynie do „wyeliminowania” wykroczenia skarbowego, po czym i tak, zgodnie z dyspozycją art. 7 § 1 k.k.s., sięgnąć trzeba by po zbieg kumulatywny dla rozwiązania sytuacji zbiegowej pomiędzy przepisami normującymi przestępstwa skarbowe. Takie rozwiązanie raziłoby nadmierną złożonością konstrukcji, wręcz sztucznością. 

Uchwała SN z dnia 21 września 2005 r., I KZP 23/05

Standard: 76682 (pełna treść orzeczenia)