Związanie sądu wnioskiem prokuratora, o którym mowa w art. 324 k.p.k.

Rozpoznając wniosek prokuratora, o którym mowa w art. 324 k.p.k., sąd nie jest związany zawartym w nim żądaniem co do rodzaju środka zabezpieczającego i może orzec każdy inny niż wnioskowany przez prokuratora środek, w tym także przepadek przedmiotów, nawet gdyby miał to być jedyny środek zabezpieczający. 

w doktrynie zgodnie przyjmuje się, iż sąd w ogóle nie jest związany rodzajem środka zabezpieczającego postulowanego we wniosku prokuratora i może zastosować inny środek obok lub zamiast wskazanego w tym wniosku.

W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2002 r. (I KZP 7/02), jedynie wówczas, gdy sąd nie widzi w ogóle możliwości stosowania wobec podejrzanego jakiegokolwiek środka zabezpieczającego, odmawia uwzględnienia wniosku prokuratora i przekazuje mu sprawę w celu podjęcia stosownych czynności. 

Przepis art. 324 k.p.k. upoważnia sąd do stosowania każdego środka zabezpieczającego, do którego orzeczenia ustalono istnienie podstaw, a nie tylko tego, o który wnioskował prokurator. 

Przepis art. 324 k.p.k. upoważnia sąd do stosowania każdego środka zabezpieczającego, do którego orzeczenia ustalono istnienie podstaw, a nie tylko tego, o który wnioskował prokurator.

Zwracanie zatem sprawy prokuratorowi, aby umorzył on postępowanie przygotowawcze, a następnie wystąpił do sądu o orzeczenie przepadku tytułem środka zabezpieczającego, wydłuża jedynie proces, a ponadto pozostaje w sprzeczności z art. 324 k.p.k. i wynikającą z niego istotą, przewidzianego tam, orzekania sądowego. Przepis ten zakłada bowiem, że gdy prokurator dostrzega, z uwagi na niepoczytalność sprawcy, potrzebę umorzenia postępowania z jednoczesnym zastosowaniem środka zabezpieczającego przekazuje sprawę sądowi, to tylko on może wówczas zdecydować o takim umorzeniu, tj. połączonym ze stosowaniem owego środka. Nie ogranicza się przy tym sądu w doborze środka zabezpieczającego i zezwala na zastosowanie każdego z tych środków, jeżeli tylko istnieją podstawy do jego orzekania. 

Sąd nie jest upoważniony jedynie do umarzania postępowania w trybie art. 324 k.p.k., gdy mimo ustalenia niepoczytalności sprawcy, nie widzi w ogóle podstaw do sięgania po środki zabezpieczające. Wówczas bowiem umorzenie leży w wyłącznej gestii prokuratora. To jednak sąd umarza postępowanie karne (przygotowawcze), gdy stwierdzając niepoczytalność sprawcy, jednocześnie stosuje środki zabezpieczające. 

Nie ma znaczenia, czy są to środki postulowane we wniosku prokuratora, czy inne, jak również to, czy prokurator występował jedynie o inne niż przepadek środki, czy też żądał orzeczenia zarówno przepadku, jak i innego środka zabezpieczającego. Sąd może bowiem zmienić, ograniczyć bądź rozszerzyć zakres tych środków. 

Orzekając w trybie art. 324 k.p.k., sąd może także ograniczyć się jedynie do zastosowania przepadku przedmiotów tytułem środka zabezpieczającego, jeżeli istnieją ku temu podstawy (art. 99 § 1 k.k.), choćby prokurator we wniosku o środek taki nie występował. Rozstrzygnięcie takie będzie orzeczeniem o umorzeniu postępowania i zastosowaniu środka zabezpieczającego, a zatem odpowiada ono wymogom art. 324 k.p.k.

Uchwała SN z dnia 26 września 2002 r., I KZP 13/02

Standard: 35234 (pełna treść orzeczenia)