Fałszywe zeznania złożone "w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy"

Zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy przez świadka w postępowaniu innym niż sądowe, wypełnia znamię czynności sprawczej przestępstwa określonego w at. 233 § 1 k.k. wtedy, gdy toczy się ono na podstawie ustawy, której przepisy stanowią, że zeznanie świadka służy za dowód w tym postępowaniu, i uprawniają zarazem przyjmującego zeznanie do uprzedzenia świadka o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie.

W sformułowaniuinnym " w postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy", poszerzającym obszar penalizacji fałszywych zeznań poza postępowanie sądowe, ustawodawca posłużył się tzw. odesłaniem blankietowym zewnętrznym, kierowanym do unormowań zamieszczonych w innych aktach prawnych. Wyraźnie jednak ograniczył objęte przepisem postępowania niesądowe do prowadzonych na podstawie ustawy.

Nie ulega wątpliwości, że wymóg ustawowej regulacji postępowania niesądowego musi być rozumiany dosłownie i ściśle. Obliguje do tego konstytucyjna i karnomaterialna zasada określoności czynu zabronionego pod groźbą kary (art. 42 ust. 1 Konstytucji RP, art. 1 § 1 k.k.), z której wynika zakaz stosowania wykładni rozszerzającej znamion przestępstwa na niekorzyść sprawcy (nullum crimen sine lege stricta).

Pojęcie ustawy w znaczeniu, w którym występuje ono w art. 233 § 1 k.k., jest zatem tożsame z tymże pojęciem oznaczającym źródło prawa wskazane w art. 87 ust. 1 Konstytucji RP, tworzone w trybie przewidzianym w dalszych przepisach Konstytucji. Nie można, co oczywiste, traktować jak ustawę, aktu prawnego w randze rozporządzenia wydawanego na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania (art. 92 ust. 1 Konstytucji).

Postanowienie SN z dnia 2 lutego 2004 r., V KK 168/03

Standard: 35166 (pełna treść orzeczenia)

Pod warunkiem określonym w art. 247 § 2 k.k. odpowiedzialności karnej na podstawie art. 247 § 1 k.k. podlega również ten, kto składa niezgodne z prawdą oświadczenia w postępowaniu odszkodowawczym prowadzonym przed Państwowym Zakładem Ubezpieczeń, albowiem jest to również postępowanie "prowadzone na podstawie ustawy".

Odpowiedzialności karnej za zatajenie prawdy lub zeznawanie nieprawdy podlega nie tylko uczestnik postępowania cywilnego lub administracyjnego, ale każdego innego prowadzonego na podstawie ustawy, a więc m.in. finansowego lub właśnie odszkodowawczego, prowadzonego przed Państwowym Zakładem Ubezpieczeń, jeżeli oczywiście zostanie spełniony warunek przewidziany w § 2 art. 247 k.k. 

Bogdan W., składając w dniu 20 listopada 1990 r. niezgodne z prawdą oświadczenie o uszkodzeniu jego samochodu przez wojskowy samochód "Nysa", w sytuacji, gdy uprzedzono go o odpowiedzialności w myśl art. 247 k.k., formalnie wyczerpał znamiona tego występku. 

Wyrok SN z dnia 20 listopada 1991 r., WR 194/91

Standard: 38847 (pełna treść orzeczenia)