Wyrok warunkowo umarzający postępowanie (art. 342 k.p.k.)

Prokurator nie jest uprawniony do zaskarżenia zażaleniem rozstrzygnięcia w przedmiocie dowodów rzeczowych, zawartego w wyroku warunkowo umarzającym postępowanie karne (art. 323 § 2 k.p.k. w zw. z art. 342 § 4 k.p.k.).

W art. 342 k.p.k. ustawodawca odmiennie uregulował kwestie związane z możliwością zaskarżenia rozstrzygnięcia co do dowodów rzeczowych zawartego w wyroku warunkowo umarzającym postępowanie. I tak zgodnie z treścią § 3 i § 4 art. 342 k.p.k. wyrok warunkowo umarzający postępowanie powinien zawierać w razie potrzeby rozstrzygnięcie co do dowodów rzeczowych i może być ono zaskarżone przez osoby wskazane w art. 323 § 2 k.p.k. Ostatnio wymieniony przepis stanowi, że zażalenie na postanowienie prokuratora co do dowodów rzeczowych, w razie umorzenia śledztwa, przysługuje podejrzanemu, pokrzywdzonemu i osobie, od której przedmioty te odebrano lub która zgłosiła do nich roszczenie.

Środkiem odwoławczym jest zażalenie, mimo że rozstrzygnięcie co do dowodów rzeczowych zawarte jest w wyroku.

Takie rozwiązanie jest odstępstwem od reguły, iż właściwym środkiem odwoławczym od wyroku jest apelacja. Pamiętać przy tym należy, że zażalenie jest możliwe wówczas, gdy wyrok nie jest skarżony apelacją w szerszym zakresie. Jeżeli strona wywiodła apelację kwestionującą np. okres próby czy też obowiązki nałożone na oskarżonego to skarżący w apelacji może również podnosić zarzuty dotyczące rozstrzygnięcia co do dowodów rzeczowych. Ustawodawca określając w art. 342 § 4 k.p.k. podmioty uprawnione do złożenia zażalenia i nie wymieniając w tym przepisie prokuratora, pozbawił go w istocie możliwości zaskarżenia w tym trybie decyzji sądu dotyczącej dowodów rzeczowych. 

Postanowienie SN z dnia 5 lipca 2012 r., WZ 21/12

Standard: 42163 (pełna treść orzeczenia)

Sąd, umarzając warunkowo postępowanie karne na posiedzeniu, może orzec środki karne w postaci świadczenia pieniężnego lub zakazu prowadzenia pojazdów.

Z treści art. 67 § 3 k.k. nie wynika, aby ustawodawca uzależnił możliwość orzeczenia wymienionych środków karnych od tego, czy orzekane są one w formie wyroku czy postanowienia, wynika natomiast uprawnienie sądu do orzeczenia świadczenia pieniężnego oraz zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych przez odesłanie wprost do art. 39 pkt 7 i art. 39 pkt 3 k.k. bez użycia określenia "środki karne".

Z kolei przepis art. 342 § 2 k.p.k. mówi o "obowiązkach" w znaczeniu ogólnym, bez ich wskazywania, a zatem nie można przyjąć, iż określa on składniki postanowienia o warunkowym umorzeniu postępowania w sposób szczególny w stosunku do przepisu prawa karnego materialnego. Uwzględnienie całego kontekstu normatywnego dotyczącego warunkowego umorzenia postępowania nakazuje przyjąć, iż ustawodawca obejmował w art. 342 § 2 k.p.k. całość treści przepisu karnomaterialnego, określającego środki stanowiące probacyjną "obudowę" tej instytucji.

Pozbawienie sądu możliwości orzekania wspomnianych środków karnych na posiedzeniu, spowodowałoby konieczność kierowania sprawy na rozprawę tylko w tym celu, aby można było je orzec, gdy zachodzi taka potrzeba. Problem ten, ze strony praktyki, dostrzega również w cytowanym artykule R. Pusz, a z całą pewnością nie takie rozwiązanie było zamiarem ustawodawcy.

Uchwała SN z dnia 17 marca 2000 r., I KZP 2/00

Standard: 34778 (pełna treść orzeczenia)