Uprawnienie prokuratora do złożenia wniosku określonego w art. 46 § 1 k.k.

Prokurator może złożyć wniosek określony w art. 46 § 1 k.k. tylko w warunkach wskazanych w art. 52 in fine k.p.k.

Art. 46 § 1 k.k. jest jedynym - spośród przepisów określających dopuszczalność orzeczenia środka karnego - przepisem, który możliwość orzeczenia środków określonych w przepisach tego artykułu uzależnia od spełnienia dodatkowego warunku w postaci złożenia przez "pokrzywdzonego lub inną osobę uprawnioną" wniosku o naprawienie szkody. Warunek ten musi być respektowany zarówno przez sąd, jak i przez strony postępowania. Oznacza to, że prokurator jest wprawdzie uprawniony do złożenia wniosku także w zakresie wszystkich kar i środków karnych, lecz granice tego uprawnienia - a więc i możliwości uwzględnienia jego wniosku - zależą od tego, czy orzeczenie określonych kar i środków karnych w konkretnej sprawie jest - uwzględniając przepisy prawa materialnego - dopuszczalne.

Prokurator może zatem w wystąpieniu końcowym zająć stanowisko w przedmiocie rozstrzygnięcia o środkach karnych określonych w art. 46 k.k., pod tym jednak warunkiem, że wniosek o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody został uprzednio złożony przez "pokrzywdzonego lub inną osobę uprawnioną", otwierając możliwość orzeczenia jednego z tych środków.

Przyznanie pokrzywdzonemu uprawnienia do wyłącznego dysponowania inicjatywą przewidzianą w art. 46 § 1 k.k. jest jednym z przejawów zasadniczej, pozytywnej zmiany, jakiej uległa pozycja pokrzywdzonego w procesie karnym, a w szczególności w sprawach z oskarżenia publicznego. W sytuacji, w której prokurator - nie znajdując interesu społecznego, uzasadniającego wytoczenie powództwa cywilnego na rzecz pokrzywdzonego - nie korzysta z uprawnienia określonego w art. 64 k.p.k., tylko od pokrzywdzonego zależy czy, i w jakim zakresie zmierzać będzie do naprawienia wyrządzonej mu przestępstwem szkody i uzyskania zadośćuczynienia.

Wyrok SN z dnia 17 maja 2000 r., V KKN 145/00

Standard: 34724 (pełna treść orzeczenia)