Warunkowe umorzenie postępowania w trybie art. 414 k.p.k.

Kwestię warunkowego umarzania postępowania na rozprawie ustawodawca rozstrzygnął odrębnie w art. 414 § 1 k.p.k., przyjmując, że w razie stwierdzenia po rozpoczęciu przewodu sądowego danych przemawiających za warunkowym umorzeniem postępowania, sąd wyrokiem umarza warunkowo postępowanie karne. Przepis ten koresponduje z art. 339 § 1 pkt 2 i art. 341-342 k.p.k., w których uregulowano warunkowe umarzanie postępowania, jeżeli okoliczności ku temu ujawnią się przed rozprawą. Ujawnienie się ich na rozprawie, ale przed rozpoczęciem przewodu sądowego, powinno także skutkować wydaniem postanowienia, tyle że na rozprawie. Dopiero dostrzeżenie podstaw do warunkowego umorzenia po rozpoczęciu przewodu nakazuje wydanie wyroku warunkowo umarzającego postępowanie. Przy orzekaniu postanowieniem na rozprawie, ale przed rozpoczęciem przewodu sądowego, nie ma już zastosowania możliwość sprzeciwienia się oskarżonego warunkowemu umorzeniu (zob. art. 341 § 2 in principio k.p.k.).

W konsekwencji przyjąć należy, iż o warunkowym umorzeniu postępowania karnego na rozprawie, w razie ujawnienia się dopiero w tej fazie procesu okoliczności uzasadniających takie rozstrzygnięcie, sąd orzeka postanowieniem, jeżeli okoliczności te ujawniły się jeszcze przed rozpoczęciem przewodu sądowego, lub wyrokiem, gdy ujawniły się one już po rozpoczęciu tego przewodu.

Nie jest zatem prawdą, że dla warunkowego umorzenia postępowania, w razie ujawnienia się podstaw ku temu dopiero na rozprawie, zawsze konieczne jest pełne przeprowadzenie postępowania dowodowego. Jest rzeczą oczywistą, że w razie ujawnienia się okoliczności uzasadniających warunkowe umorzenie dalsze przeprowadzanie dowodów może okazać się zbędne. Istotne jest jednak, aby ustalono istnienie każdego z warunków tego umorzenia, określonych w art. 66 k.k. Jest więc tu równie oczywiste, że przy rozstrzyganiu na rozprawie sąd musi dysponować podstawą faktyczną (dowodową) swego orzeczenia.

W wypadku orzekania o warunkowym umorzeniu przed rozpoczęciem przewodu, a więc postanowieniem, sąd rozstrzyga tak jak na posiedzeniu, o którym mowa w art. 341 k.p.k., czyli na podstawie materiału zgromadzonego w postępowaniu przygotowawczym. Jeżeli zaś orzeczenie to ma być wyrokiem wydanym po rozpoczęciu przewodu sądowego, sąd orzeka na podstawie dowodów przeprowadzonych w toku rozprawy (art. 410 k.p.k.), w tym i przeprowadzonych pośrednio, z wykorzystaniem możliwości przewidzianych w art. 388, 393 i 394 k.p.k.

Postanowienie SN z dnia 17 maja 2000 r., I KZP 7/00

Standard: 34713 (pełna treść orzeczenia)