Prawo czekowe (art. 61 Pr.czek.)

Możliwość przypisania wystawcy czeku bez pokrycia przestępstwa określonego w art. 61 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo czekowe (Dz. U. Nr 37, poz. 283) zachodzi jedynie wtedy, gdy zapłata czeku nie nastąpiła, wskutek czego posiadacz czeku poniósł szkodę.

Czek jest dokumentem o przypisanej przez prawo formie, zawierającym skierowane do banku polecenie posiadacza rachunku czekowego w banku wypłacenia określonej sumy pieniężnej wskazanej przez niego osobie lub okazicielowi czeku.

Mówiąc lapidarnie, czek jest środkiem zapłaty. Wystawiający czek powinien mieć jego pokrycie na swoim koncie w postaci zgromadzonego wkładu (fundusz do rozporządzenia). Dopuszczalne jest również, na podstawie indywidualnej umowy pomiędzy posiadaczem rachunku oszczędnościoworozliczeniowego a bankiem, wystawienie dyspozycji wypłat pieniężnych ponad sumę zgromadzonego wkładu i spowodowanie przez to tzw. salda debetowego. Saldo debetowe określane jest wielokrotnością comiesięcznych przelewów (wpłat) i z reguły nie może przekraczać trzykrotności kwoty przekazywanej każdego miesiąca do banku przez właściciela konta.

przedmiotem ochrony prawnokarnej przewidzianej w powołanym przepisie jest bezpieczeństwo prawnego i gospodarczego obrotu czekami. Czek, jako środek płatniczy, służy bowiem do szybkiego i pewnego obrotu, a ustawa - Prawo czekowe (w art. 61 ) poprzez odpowiednią sankcję karną ma zapewnić zaufanie do operacji finansowych związanych z jego obrotem.

Z tej właściwości czeku oraz zastawienia art. 61 i 60 Prawa czekowego (przepis ten określa warunki odpowiedzialności cywilnej wystawcy czeku) wynika, że oba te przepisy prawa czekowego za cel mają ochronę dobra prawnego tylko posiadacza czeku, a nie dobra trasata (patrz szerzej na ten temat uchwała SN z dnia 23 czerwca 1992 r. I KZP 23/92, OSNKW 1992, z. 9-10, poz. 68).

Skoro tak, to samo tylko wystawienie czeku bez pokrycia nie wypełnia znamion określonych w art. 61 Prawa czekowego. Możliwość przypisania popełnienia przestępstwa określonego w art. 61 Prawa czekowego zachodzi natomiast wówczas, gdy po wystawieniu czeku bez pokrycia, a więc powyżej zgromadzonego wkładu lub umowy zawartej z bankiem, nie nastąpi jego zapłata.

Przestępstwo, o którym mowa, jest przestępstwem skutkowym. Składa się na nie działanie sprawcy, który u trasata nie ma pokrycia na jego realizację oraz skutek w postaci odmowy zapłaty czeku.

Wyrok SN z dnia 12 marca 1999 r., WKN 37/98

Standard: 34595 (pełna treść orzeczenia)