Postanowienie o wszczęciu bądź o odmowie wszczęcia śledztwa (art. 305 k.p.k.)
Postępowanie przygotowawcze (art. 297-336 k.p.k.)
Przepis art. 303 k.p.k. stanowi, że postanowienie o wszczęciu śledztwa wydaje się, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa. Zgodnie z art. 305 § 1 k.p.k. postanowienie takie (o wszczęciu lub odmowie wszczęcia) organ powołany do prowadzenia postępowania przygotowawczego obowiązany jest wydać niezwłocznie.
Skoro oskarżyciel publiczny odmówił wszczęcia śledztwa, to wszystkie zarzuty skarżącego oparte o przepis art. 297 k.p.k. wskazującym na cele i zasady rządzące wszczętym już postępowaniem przygotowawczym uznać trzeba za chybione, gdyż podstawą decyzji w przedmiocie wszczęcia postępowania jest, zgodnie z brzmieniem powołanego wyżej przepisu z art. 303 k.p.k. jest uzasadnione podejrzenie popełniania przestępstwa wynikające z samego zawiadomienia (bez wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności sprawy, pomimo niezabezpieczenia i nie utrwalenia w niezbędnym zakresie dowodów dla sądu, w tym.in nieskorzystanie z osobowych źródeł dowodowych tj. świadków, biegłych i osób trzecich.
Przy braku uzasadnionego podejrzenia, że doszło do popełnienia przestępstwa, organ postępowania przygotowawczego nie ma obowiązku w sposób "wszechstronny" poszukiwania okoliczności, które dopiero być może mogłyby uzasadniać podejrzenie popełnienia jakiegoś przestępstwa.
Nabierając przekonania o braku uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa, nie ma też obowiązku poszukiwania innych okoliczności, które mogłyby uzasadniać przesłanki wskazane w zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa. Tym bardziej w sytuacji, gdy w zawiadomieniu o przestępstwie skarżący nie wskazuje na żadne ze znamion przestępstw, na które się powołuje.
Postanowienie SR w Dzierżoniowie z dnia 21 listopada 2014 r., II Kp 392/14
Standard: 34482 (pełna treść orzeczenia)
Istnienie prawomocnego formalnie postanowienia o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia nie stanowi przeszkody do wszczęcia postępowania karnego w każdym czasie, i to bez potrzeby wzruszenia tego postępowania. Orzeczenie o odmowie ścigania nie stwarza przy tym stanu zawisłości sprawy, ani - tym bardziej - stanu rzeczy osądzonej.
Postanowienie sądu utrzymujące w mocy decyzję prokuratora o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia, nie rozstrzyga o przedmiocie postępowania. Wyłącznie orzeczenie o zasadniczym przedmiocie postępowania karnego, a więc w kwestii odpowiedzialności karnej, uznać trzeba za orzeczenie rozstrzygające „o przedmiocie postępowania”.
Tak rozumianego przedmiotu postępowania nie sposób poszukiwać w fazie poprzedzającej wszczęcie postępowania karnego, a więc pozbawionej z istoty rzeczy przedmiotu właściwego temu tylko postępowaniu. Przedmiotem czynności tej fazy jest - jeżeli zachodzi potrzeba” (art. 307 § 1 kpk) - uzupełnienie danych i sprawdzenie faktów zawartych w zawiadomieniu o przestępstwie, a przedmiotem kończącego tę fazę orzeczenia (wszczęcie śledztwa lub dochodzenie, albo odmowa wszczęcia) rozstrzygnięcie o istnieniu lub nieistnieniu „uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa” oraz o prawnej dopuszczalności postępowania karnego.
Decyzja o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia, tak jak i postanowienie sądu o utrzymaniu jej w mocy, nie rozstrzygają wcale o przedmiocie postępowania karnego, bo rozstrzygają właśnie o niemożności (brak przesłanki o charakterze materialnym) lub niedopuszczalności (istnienie ujemnej przesłanki procesowej) powstania tego przedmiotu.
Postępowanie karne rozpoczyna się z chwilą wszczęcia śledztwa lub dochodzenia i wtedy dopiero tworzy się, określa i precyzuje przedmiot postępowania. Ta też chwila „powoduje uruchomienie przewidzianych prawem środków zmierzających do skonsumowania przedmiotu procesu, czyli kwestii odpowiedzialności prawnej za określony czyn” (M. Cieślak: O pojęciu przedmiotu ... PiP 1959, nr 8-9, s. 339).
Przed wszczęciem postępowania nie istnieje też jego przedmiot - nie można zatem zmierzać wówczas ani do skonsumowania go, ani wykorzystać w żaden inny procesowy sposób, choćby przez uczynienie go przedmiotem rozważań i rozstrzygnięć.
W przeciwieństwie zatem do postanowienia o umorzeniu, które może rozstrzygać o przedmiocie postępowania, postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia rozstrzyga w przedmiocie materialnej przesłanki określonej w art. 303 kpk oraz wartości i znaczenia przesłanek procesowych, stanowiących zespół elementów ograniczających dopuszczalność wszczęcia postępowania karnego nawet wtedy, kiedy spełniona jest przesłanka materialna. Nie można więc twierdzić, że postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia rozstrzyga o przedmiocie postępowania, skoro przedmiotem oceny jest inna materia, a główny przedmiot postępowania nie istnieje w ogóle w chwili rozstrzygania.
Postanowienie SN z dnia 22 września 1999 r., II KZ 70/99
Standard: 84312 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 39472