Nielegalny pobór energii lub paliwa - charakterystyka

Zgodnie z art. 3 pkt. 18 prawa energetycznego nielegalny pobór energii ma miejsce wtedy, gdy jest dokonywany bez zawarcia umowy, z całkowitym lub częściowym pominięciem układu pomiarowo-rozliczeniowego lub poprzez ingerencję w ten układ, która miała wpływ na zafałszowanie pomiarów.

Odbiorcy, którzy korzystają z energii elektrycznej w sposób nielegalny narażają się nie tylko na odpowiedzialność odszkodowawczą względem przedsiębiorstwa energetycznego. Na podstawie art. 6 ust. 3 Prawa energetycznego przedsiębiorca może wstrzymać dostawy energii do odbiorcy, u którego nastąpił nielegalny pobór energii. Przy czym, jeżeli przyczyna wstrzymania ustanie przedsiębiorstwo jest obowiązane do bezzwłocznego przywrócenia dostaw. Ponadto odbiorca naraża się na odpowiedzialność karna. W takim wypadku może grozić nawet do 5 lat więzienia (w sprawach mniejszych wagi może się to ograniczyć do kary grzywny).

Według art. 57 ust. 1 Prawa energetycznego w razie nielegalnego poboru pobiera się opłaty za nielegalne pobraną energię w wysokości określonej w taryfach lub dochodzi odszkodowania na zasadach ogólnych. Jeżeli, zatem przedsiębiorstwo stwierdzi, że energia była nielegalnie pobierana wystawi fakturę odbiorcy za prąd. Fakt ten dla odbiorcy jest istotny o tyle, że może uznać żądania zakładu i uiścić należność, której żąda dostawca. W przypadku, gdy jednak odbiorca kwestionuje wysokość opłaty lub też sam fakt nielegalnego poboru energii sprawa będzie rozstrzygana przez sąd.

Rozstrzygając o odpowiedzialności odbiorcy sąd będzie musiał stwierdzić, czy taka energia rzeczywiście była pobrana. Do stwierdzenia tego faktu nie wystarczy jedynie odkrycie ingerencji w urządzenia pomiarowe.

Sama ingerencja w przyrządy służące pomiarowi pobieranej energii elektrycznej nie uprawnia przedsiębiorstwa do wystawiania opłat za nielegalny pobór energii. Obowiązek odszkodowawczy odbiorcy powstaje jeżeli energia elektryczna została rzeczywiście pobrana.

W uchwale Sądu Najwyższego z 10 grudnia 2009 r. (III CZP 107/09), orzecznictwo odniosło się do niniejszych zagadnień omawianych w sprawi. Sąd Najwyższy rozwiał wątpliwości, czy do ustalenia odpowiedzialności za nielegalny pobór energii określony w art. 57 ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne konieczne jest wykazanie poniesienia szkody przez zakład energetyczny, czy wystarczy ustalenie ingerencji w układ pomiarowy, która stwarza potencjalną możliwość zafałszowania pomiarów. Kierując się wykładnią gramatyczną prawa energetycznego, można dojść do wniosku, że nie trzeba wykazywać faktycznego poboru, a jedynie potencjalną możliwość poboru. Jednak zdaniem sądu do przyjęcia jakiejkolwiek odpowiedzialności konieczne jest jednak wykazanie.

Sąd Najwyższy podjął następującą uchwałę: przedsiębiorstwo energetyczne może obciążyć odbiorcę energii elektrycznej(tu per analogiam gazu) opłatami określonymi w art. 57 ust. 1 prawa energetycznego tylko wtedy, gdy taka energia została rzeczywiście pobrana . Przepis ten stanowi bowiem, że w razie nielegalnego pobierania paliw lub energii z sieci przedsiębiorstwo energetyczne pobiera opłaty za nielegalnie pobrane paliwo lub energię w wysokości określonej w taryfach lub dochodzi odszkodowania na zasadach ogólnych.

Aby przyznać odszkodowanie, konieczne jest wykazanie faktu pobierania gazu w chwili kontroli. Nie wystarczy stwierdzenie, że linia zasilania została samowolnie rozbudowana, zmieniona itp. Należy wykazać, że ingerencja ta miała wpływ na zafałszowanie pomiarów poboru gazu i że nie nastąpiło z przyczyn innych niźli nielegalne działanie osoby pobierającej gaz.

Wyrok SR w Słupsku z dnia 15 marca 2017 r., IX C 800/15

Standard: 10605 (pełna treść orzeczenia)