Wyrok nakazujący opróżnienie lokalu (art. 14 ust. 1 u.o.p.l.)

W wyroku nakazującym opróżnienie lokalu socjalnego sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy.

Uchwała SN z dnia 5 kwietnia 2013 r., III CZP 11/13

Standard: 68151 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Nie jest jasny charakter orzeczenia o uprawnieniu do lokalu socjalnego czy jest to orzeczenie konstytutywne, czy też deklaratoryjne. Niektóre wypowiedzi orzecznictwa zdają się wychodzić z założenia, że orzeczenie to ma charakter konstytutywny. Mówi się bowiem w nich o nadaniu przez sąd najemcy uprawnienia do lokalu socjalnego, jak też, że uprawnienie najemcy i odpowiadający mu obowiązek gminy wynikają z orzeczenia sądu (zob. uchwała SN z dnia 30 kwietnia 1997 r., III CZP 13/97). Inne natomiast wypowiedzi judykatury sugerują raczej deklaratoryjny charakter orzeczenia o uprawnieniu najemcy do lokalu socjalnego. Wniosek taki zdaje się mianowicie wynikać z wypowiedzi, że sąd “stwierdza” uprawnienie do otrzymania mieszkania socjalnego (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lutego 1997 r., K 16/96, pkt III. 2 uzasadnienia), a także z wypowiedzi wskazującej, iż z uwagi na zmienny charakter przesłanek orzeczenia o uprawnieniu do lokalu socjalnego (odwołania się do sytuacji materialnej i rodzinnej pozwanego) nie można wykluczyć odpadnięcia tych przesłanek po wydaniu wspomnianego orzeczenia, wobec czego należy dopuścić możliwość kwestionowania uprawnienia pozwanego do lokalu socjalnego, o którym orzekł sąd, z powodu zaszłych później zmian w sytuacji pozwanego (uchwała SN z dnia 15 marca 1995 r., III CZP 23/95).

Z tych dwóch ewentualności za bardziej uzasadnioną należy uznać drugą. Przemawia za nią wspomniana potrzeba eliminacji z kręgu osób uprawnionych do lokalu socjalnego tych z nich, których sytuacja rodzinno-majątkowa po wydaniu orzeczenia uległa zmianie sprzeciwiającej się otrzymaniu przez nie lokalu socjalnego. Przy założeniu, że orzeczenie o uprawnieniu do lokalu socjalnego ma charakter konstytutywny, eliminacja, o której mowa, byłaby niemożliwa.

Opwiedzenie się za deklaratoryjnym charakterem tego orzeczenia czyni ją możliwą. Zarazem jednak trzeba przyjąć, że orzeczenie to stanowi wyłączny dowód uprawnienia do lokalu socjalnego. W przeciwnym bowiem wypadku regulacja art. 36 ust. 1 u.naj.lok., dotycząca orzekania przez sąd w wyroku eksmisyjnym o uprawnieniu do lokalu socjalnego, byłaby zbędna.

Konkludując, należy przyjąć, że uprawnienie do lokalu socjalnego można wykazać tylko za pomocą orzeczenia, o którym mowa w art. 36 ust. 1 u.naj.lok. Legitymowanie się takim orzeczeniem nie wyklucza jednak wykazania, że osoba, na której rzecz zostało ono wydane, utraciła uprawnienie do lokalu socjalnego wskutek zaszłych później zmian w jej sytuacji rodzinno-majątkowej.

Uchwała SN z dnia 19 września 2000 r., III CZP 30/00

Standard: 34209 (pełna treść orzeczenia)