Forma umowy zbycia spadku (art. 1052 § 3 k.c.)
Obligacyjno-rzeczowy skutek zbycia spadku; forma umowy (art. 1052 k.c.)
Do umowy zbycia spadku mają zastosowanie przepisy części ogólnej kodeksu cywilnego dotyczące przeniesienia własności w tym art. 158 k.c. i art. 157 k.c. Ustawa wprowadza wymaganie zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. Jest to forma ad solemnitatem i jej niezachowanie powoduje bezwzględną nieważność dokonanej czynności.
Warunek zachowania formy aktu notarialnego odnosi się do wszystkich umów, których przedmiotem jest spadek lub udział w nim (art. 1052 § 3 k.c.), niezależnie od tego, czy jednym z przedmiotów spadkowych jest nieruchomość, czy też nie. Forma aktu notarialnego wymagana jest zarówno dla umowy o skutkach zobowiązujących jak i dla umowy ze skutkiem rzeczowym.
Wyrok SA w Warszawie z dnia 12 grudnia 2019 r., V ACa 834/17
Standard: 56561 (pełna treść orzeczenia)
Zbycia udziałów spadkowych może nastąpić także w formie darowizny, tzn. tak jak w niniejszej sprawie (por. art. 1052 § 1 k.c.).
Rzecz jednak w tym, że umowa taka, zarówno zobowiązująca, jak i rozporządzająca musi być zawarta w formie aktu notarialnego (por. art. 1052 § 3 k.c.). Literalne brzmienie tego przepisu może sugerować, że chodzi w nim tylko o umowę, której przedmiotem jest cały spadek, a nie udział w nim, ale literatura komentarzowa wyraża pogląd, że wymóg ten dotyczy także udziału spadkowego. Za identycznym traktowaniem całego spadku i udziału w nim przemawia także treść wcześniejszego przepisu, tzn. art. 1051 k.c.
Od dawna ugruntowany jest w orzecznictwie pogląd, zgodnie z którym oświadczenia spadkobiercy złożonego w postępowaniu działowym, że przekazuje lub zrzeka się swojego udziału w spadku na rzecz innego spadkobiercy nie można uznać za zbycie spadku lub zrzeczenie się dziedziczenia, lecz za wniosek uczestnika postępowania wyrażający jego wolę co do sposobu dokonania działu przez sąd (por orz. SN z 17.08.1961 r. 4 CR 332/61, orz. SN z 3.10.1980 r. III CRN 180/80, orz. SN z dnia 20.03.1984 r. III CRN 35/84.
Bezskuteczne jest oświadczenie złożone sądowi, że spadkobierca przysługującego mu spadku lub udziału w spadku na korzyść innej osoby, spadkobierca ustawowy bowiem może zrzec się dziedziczenia tylko w drodze umowy notarialnej przewidzianej w art. 1048 k.c.
Identycznie należy traktować sytuację, gdy takie oświadczenia spadkobiercy złożone zostanie poza sądowym postępowaniem działowym, np. w umowie o dział spadku.
Wyrok SO w Częstochowie z dnia 25 października 2016 r., VI Ca 738/16
Standard: 19491 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 33837