Zwolnienie od opłaty od zażalenia oczywiście uzasadnionego (art. 99 u.k.s.c.)

Wyjątek z art. 99 u.k.s.c., stanowiący że nie pobiera się opłaty sądowej, a uiszczoną opłatę zwraca się, jeżeli zażalenie, wniesione na zarządzenie przewodniczącego o zwrocie pisma albo na postanowienie sądu o odrzuceniu środka zaskarżenia, sąd uzna za oczywiście uzasadnione, realizuje przywilej strony działającej ku naprawieniu oczywistego błędu funkcjonariusza władzy publicznej.

Postanowienie SN z dnia 23 listopada 2006 r., IV CZ 89/06

Standard: 85722 (pełna treść orzeczenia)

Zażalenie oczywiście uzasadnione, wniesione na zarządzenie przewodniczącego o zwrocie pisma lub na postanowienie sądu o odrzuceniu środka zaskarżenia, jest (...) wolne od opłaty sądowej nie tylko w wypadku zastosowania przepisu art. 395 § 2 k.p.c.

Prawodawca zadecydował, że zwalnia od opłaty sądowej każde zażalenie wniesione na zarządzenie przewodniczącego o zwrocie pisma lub na postanowienie o odrzuceniu środka zaskarżenia, jeżeli jest ono "oczywiście uzasadnione". Taka kwalifikacja zażalenia nasuwa  skojarzenie z treścią art. 395 § 2 k.p.c., jednakże sugestia, że zwolnienie od opłaty dotyczy tylko zażaleń, co do których zastosowano ten przepis, nie może być uznana za uzasadnioną.

Przepisy o kosztach sądowych - głównie z powodu przenikającego je motywu fiskalnego - powinny być interpretowane ściśle. Do omawianego przepisu odnosi się to tym bardziej, że ma on charakter wyjątkowy. Już więc z tej przyczyny nie do obrony jest próba zwężenia pola działania poprzez funkcjonalne związanie go z art. 395 § 2 k.p.c., gdy brak jest zarazem ku temu podstaw w treści normatywnej obu powołanych przepisów.

Zażalenie może być "oczywiście uzasadnione", bez względu na to, czy sąd (przewodniczący), który wydał zaskarżone postanowienie (zarządzenie) dostrzeże swój błąd i zechce go naprawić w trybie art. 395 § 2 k.p.c.;

Stwierdzenie, że zażalenie jest "oczywiście uzasadnione" może nastąpić także w trakcie kontroli instancyjnej zaskarżonego postanowienia (zarządzenia) albo przy rozpoznawaniu zażalenia na zarządzenie przewodniczącego w przedmiocie obowiązku uiszczenia opłaty sądowej;

Uznanie zażalenia za "oczywiście uzasadnione" oznacza brak podstawy do uiszczenia opłaty - art. 16 ust. 1 nie ma więc zastosowania, a opłata pobrana wcześniej podlega uchyleniu i zwrotowi (art. 24 ustawy o kosztach...).

Uchwała SN z dnia 23 kwietnia 1993 r., III CZP 43/93

Standard: 33427 (pełna treść orzeczenia)