Odpowiedzialność banku za działania i zaniechania innych (art. 474 k.c.)

W stosunku prawnym opartym na umowie rachunku bankowego stosowanie art. 474 k.c. nie jest wyłączone. Do tego niezbędna byłaby sama właściwość zobowiązania, wymagająca osobistego świadczenia dłużnika, co w ramach omawianego stosunku prawnego nie zachodzi. Wyłączenie mogłoby też nastąpić w drodze czynności prawnej (por. art. 353 § 1, art. 356 § 1 i art. 473 § 2 k.c.). Tak np. strony umowy rachunku bankowego mogą uzgodnić między sobą, że bank nie przejmuje niebezpieczeństwa opóźnienia przez pocztę usługi polegającej na doręczeniu dokumentów rozliczeniowych, albo zastrzec taki sposób postępowania w cyklu operacji, który usługi pocztowe ograniczy do czynności zmniejszających ryzyko opóźnień. Wreszcie, nie ma przepisu ustawowego, który byłby prawną podstawą niestosowania art. 474 k.c. w stosunkach pomiędzy bankiem a posiadaczem rachunku.

Artykuł 474 k.c. ma szerokie zastosowanie w stosunkach umownych. Dzieje się tak. m.in. dlatego, że stosownie do art. 356 § 1 k.c. wierzyciel może żądać osobistego świadczenia dłużnika w ograniczonym zakresie. Dlatego też słuszną jest rzeczą, aby dłużnik ponosił ryzyko szkody powstałej wskutek usługi osób, przy pomocy których wykonuje swoje zobowiązanie. W szczególności dłużnik nie może skutecznie powoływać się wobec wierzyciela na wyłączenie lub ograniczenie roszczeń regresowych.

Należy uwzględnić, że do banków należy stałe usprawnianie i doskonalenie dróg łączności z wykorzystaniem zdobyczy nowoczesnej techniki w takich przykładowo dziedzinach wiedzy, jak elektronika, co może przyczynić się do ograniczenia potrzeby korzystania z tradycyjnych usług pocztowych i telekomunikacyjnych.

Uchwała SN z dnia 20 listopada 1992 r., III CZP 138/92

Standard: 33349 (pełna treść orzeczenia)