Pisma procesowe jako przedmiot ochrony prawa autorskiego

Pisma procesowe nie są przedmiotem praw autorskich i nie korzystają z ochrony przewidzianej dla tego rodzaju praw. O tym, czy posłużenie się fragmentem z określonego pisma procesowego narusza w danych okolicznościach dobro osobiste osoby, która to pismo opracowała, decydują przepisy o ochronie dóbr osobistych.

Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy utwór literacki, naukowy i artystyczny, utrwalony w jakiejkolwiek postaci. Zgodnie przy tym z utrwalonym poglądem, przepis ten jako przedmiot prawa autorskiego traktuje każde opracowanie, w którym znalazło wyraz piętno osobistej twórczości osoby dokonującej tego opracowania bez względu na poziom tegoż opracowania. Wychodząc z tych założeń, do dzieł (utworów) autorskich należałoby także zaliczyć wszelkiego rodzaju opracowania na piśmie przygotowywane w ramach wykonywanej pracy przez funkcjonariuszy państwowych lub przez osoby wykonujące inne zawody, jak np. orzeczenia sądowe lub administracyjne, akty normatywne, pisma procesowe, notatki dziennikarskie itp.

Jednakże objęcie ochroną prawa autorskiego tego rodzaju opracowań byłoby społecznie nie usprawiedliwione, gdyż ograniczałoby konieczne we współczesnych warunkach powszechne z nich korzystanie, stanowiłoby także nie uzasadnione założeniami prawa autorskiego objęcie szczególną ochroną takich utworów pracy ludzkiej, które w powszechnym odczuciu dziełami literackimi nie są i na taką ochronę nie zasługują. Z tych przyczyn prawo autorskie w art. 5 wyłączyło z zakresu dzieł autorskich wymienione w nim opracowania. Przepis ten nie wymienia pism procesowych, ale z tego trafnego stwierdzenia bynajmniej nie wynika, że pisma te nie są objęte wyłączeniem przewidzianym w art. 5.

Przepisu art. 5 nie można rozumieć w ten sposób, że wymienia on w sposób wyczerpujący te opracowania, które w charakterze wyjątku od zasady art. 1 § 1 prawa autorskiego zostały wyłączone spośród utworów literackich w rozumieniu art. 1 § 1 prawa autorskiego. W rzeczywistości przepis ten w art. 1-3 zawiera wyłączenie bardziej ogólne, bo wskazuje na to, że wszelkie opracowania pisemne przygotowywane masowo w ramach zwykłej (a więc z wyjątkami co do opracowań specjalistycznych, np. literackich) pracy zawodowej nie są w ogóle utworami autorskimi w rozumieniu art. 1 prawa autorskiego.

Fakt, że przepis art. 5 nie wymienia pism procesowych, nie stoi na przeszkodzie uznaniu, iż są one objęte omawianym wyłączeniem. Nie powinno ulegać wątpliwości, że taka wykładnia odpowiada przedstawionym wyżej założeniom, a zwłaszcza powszechnemu odczuciu prawnemu społeczeństwa.

Z wymienionych przepisów prawa autorskiego wynika jedynie, iż posłużenie się fragmentem z określonego pisma procesowego nie korzysta z ochrony autorskiej, jednakże nie oznacza to bynajmniej, że posłużenie się takim fragmentem nie narusza w oznaczonych okolicznościach dobra osobistego (np. czci) osoby, która pismo to opracowała. O tym decydują samodzielnie przepisy o ochronie dóbr osobistych.

Wyrok SN z dnia 21 czerwca 1968 r., I CR 206/68

Standard: 33222 (pełna treść orzeczenia)