Poddanie się obowiązkowi wydania rzeczy w akcie notarialnym
Akt notarialny jako tytuł egzekucyjny (art. 777 § 1 pkt 4 k.p.c.)
Poddanie się egzekucji aktem notarialnym dokonywane w trybie art. 777 § 1 pkt 4 k.p.c. może dotyczyć obowiązku wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, przy czym rzecz jest indywidualnie oznaczona, kiedy jej określenie (nazwa) wskazuje tylko na jeden desygnat. W oświadczeniu o poddaniu się egzekucji rzecz, która podlega wydaniu, powinna zostać określona w sposób umożliwiający jej identyfikację.
Nieruchomość zwykle określa się poprzez podanie położenia i oznaczenia geodezyjnego, a jeżeli dla nieruchomości prowadzona jest księga wieczysta, to dodatkowo przez wskazanie numeru tej księgi. Oznaczenie w takim wypadku powinno być na tyle dokładne, aby możliwe stało się odróżnienie części podlegającej wydaniu od innych części tej samej rzeczy. W przeciwnym razie przeprowadzenie egzekucji stanie się niemożliwe.
Obowiązek przymusowego wydania, a tym samym oświadczenie o poddaniu się egzekucji, nie może dotyczyć tzw. rzeczy zbiorowej (biblioteka, kolekcja obrazów, stado zwierząt itp.), za wyjątkiem roju pszczół (art. 182 k.c.). Z uwagi na singularny charakter egzekucji, obowiązek wydania musi więc odnosić się do każdego z elementów takiej całości. Egzekucja polega wtedy nie na wydaniu rzeczy zbiorowej, lecz na wydaniu poszczególnych rzeczy wchodzących w skład zbioru. W związku z tym, każda z tych rzeczy powinna zostać opisana w tytule egzekucyjnym w stopniu umożliwiającym jej identyfikację. Tylko przy spełnieniu tego warunku obowiązek wydania rzeczy stanowiących zbiór może zostać objęty oświadczeniem o poddaniu się egzekucji.
Te same względy decydują, że nie jest dopuszczalne, aby tytuł egzekucyjny w postaci aktu notarialnego stwierdzał obowiązek wydania masy spadkowej (spadku) albo wydania zbioru praw (przedsiębiorstwa, gospodarstwa rolnego). Bez znaczenia w tym zakresie pozostaje, że zarówno spadek (udział spadkowy), jak i przedsiębiorstwo, mogą być przedmiotem jednej czynności prawnej (art. 55[2] k.c. i art. 1051 k.c.).
Postanowienie SR Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu z dnia 11 lutego 2019 r., II Co 5155/18
Standard: 54249 (pełna treść orzeczenia)
Komornik, prowadząc egzekucję na podstawie aktu notarialnego, w którym sprzedawca nieruchomości poddał się egzekucji co do jej wydania, ma obowiązek usunąć z tej nieruchomości także małżonka sprzedawcy reprezentującego jego prawa.
W wypadku umowy sprzedaży nieruchomości, kupujący, jeżeli strony inaczej nie postanowiły, z chwilą zawarcia tej umowy nabywa własność (staje się podmiotem sprzedanego prawa). Realizacja przewidzianego w art. 535 k.c. obowiązku wydania sprzedanej nieruchomości ("wydać mu rzecz"), gdy do niego nie doszło przed zawarciem umowy sprzedaży, ma miejsce po dokonanym w jej wyniku przewłaszczeniu. Z tego względu, obowiązek wydania sprzedanej nieruchomości, któremu w akcie notarialnym poddał się sprzedawca, wynika nie tylko z treści przepisów prawa obligacyjnego (art. 535 k.c. - "wydać mu rzecz"), ale również z treści przepisów prawa rzeczowego.
Rozumienie obowiązku "wydania nieruchomości" nie może też abstrahować od tego, że budynek mieszkalny opisany w akcie składa się z czterech izb i jest przeznaczony do zamieszkania w nim jednej rodziny. Za oczywiste w świetle tej okoliczności należy uznać stanowisko wierzyciela, że spełnienie obowiązku sprzedawcy "wydania nieruchomości" może polegać jedynie na fizycznym jej wydaniu (traditio corporalis), co przy egzekwowaniu tego obowiązku z reguły wymaga nie tylko usunięcia ruchomości, które nie stanowią części składowej nieruchomości lub przynależności, lecz przede wszystkim samego sprzedawcy i ewentualnie członków jego rodziny oraz domowników, zajmujących razem z nim nieruchomość.
Obowiązek wydania budynku mieszkalnego (lokalu mieszkalnego) powstały w wyniku jego sprzedaży obejmuje oboje małżonków.
Akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji, po nadaniu klauzuli wykonalności, stanowi tytuł wykonawczy, dający podstawę do wszczęcia egzekucji (art. 776, 777 i 797 k.p.c.). Komornik jako organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Uznać więc należy, że skoro tytuł wykonawczy nakazuje wydanie nieruchomości, to powinnością komornika jest wykonanie tej czynności egzekucyjnej bez żadnej zwłoki w trybie, jaki przewiduje art. 1046 k.p.c. Przepis ten bowiem reguluje egzekucję w wypadkach, w których dłużnik - według treści tytułu egzekucyjnego - ma wyda nieruchomość, w tym budynek przeznaczony do zamieszkania jednej rodziny.
Nie może budzić wątpliwości, że zaspokojenie wierzyciela (właściciela) dochodzącego wydania takiej nieruchomości, następuje z chwilą usunięcia z pomieszczeń osób i rzeczy, które przeszkadzają całkowitemu objęciu pomieszczeń przez wierzyciela. Ograniczenie kręgu osób podlegających usunięciu z tych pomieszczeń do wymienionych w tytule wykonawczym, mogłoby prowadzić do bezskuteczności egzekucji.
Przyjęte rozwiązanie nie wyłącza obrony małżonka sprzedawcy (dłużnika), którego prawo do zajmowania sprzedanej nieruchomości nie zostało ujawnione, zależnie od okoliczności, bądź w drodze powództwa opozycyjnego (841 k.p.c.), bądź powództwa o ustalenie (189 k.p.c.).
Uchwała SN z dnia 20 czerwca 2000 r., III CZP 16/00
Standard: 33186 (pełna treść orzeczenia)