Klauzula wykonalności co do świadczenia głównego i ewentualnego

Jeżeli w tytule egzekucyjnym zobowiązano dłużnika do jednego świadczenia, a w razie nieściągalności lub niewykonania w ustalonym terminie do spełnienia innego, to nadając takiemu tytułowi klauzulę wykonalności sąd nie może nadać jej jednocześnie co do świadczenia głównego i określonego jako ewentualne, lecz tylko co do głównego, a co do ewentualnego dopiero po wykazaniu zaistnienia wskazanych w tytule warunków.

Sformułowanie tytułu egzekucyjnego jest wyraźne i jednoznaczne: nakazano w nim wykonanie w określonym czasie świadczenia niepieniężnego, a w razie niewykonania - zasądzono należność pieniężną. Tego rodzaju sformułowanie nie stanowi orzeczenia uwzględniającego żądanie spełnienia zobowiązania przemiennego (alternatywnego) lub upoważniającego dłużnika do zwolnienia się od spełnienia zasądzonego świadczenia przez wykonanie innego (facultas alternativa). Jest ono natomiast zbliżone do orzeczenia uwzględniającego żądanie ewentualne. Żądanie takie jest dopuszczalne, jeżeli przewiduje się możliwość oddalenia roszczenia zgłoszonego na pierwszym miejscu i występuje się z nim najczęściej obok windykacyjnego, gdyby okazało się, że dana rzecz została zniszczona lub utracona w okolicznościach uzasadniających zasądzenie odszkodowania.

Stosownie do poglądów powszechnie przyjętych w doktrynie orzeczenie o żądaniu ewentualnym nastąpić może jedynie po oddaleniu roszczenia zgłoszonego jako pierwsze.

Jednakże w praktyce sądowej często spotyka się żądanie jednoczesnego zasądzenia obu świadczeń, przy czym drugiego ("ewentualnego") w razie nieściągalności lub niewykonania w ustalonym terminie pierwszego z nich, a sądy uwzględniają w całości roszczenia, formułując orzeczenia w sposób taki, jak w niniejszej sprawie.

Jeżeli w tytule egzekucyjnym zobowiązano dłużnika do jednego świadczenia, a w razie nieściągalności lub niewykonania w ustalonym terminie - do spełnienia innego, to nadając takiemu tytułowi klauzulę wykonalności sąd nie może nadać jej jednocześnie co do świadczenia głównego i określonego jako ewentualne, lecz tylko co do głównego, a co do ewentualnego dopiero po wykazaniu zaistnienia wskazanych w tytule warunków. Dłużnik zobowiązany jest bowiem do spełnienia tylko jednego z obu zasądzonych od niego świadczeń z tym zastrzeżeniem, że drugiego tylko po bezskutecznym upływie terminu wykonania lub bezskuteczności egzekucji pierwszego. Jednocześnie więc nadanie klauzuli wykonalności co do obu świadczeń jest niedopuszczalne, jako mogące prowadzić do przedwczesnej egzekucji świadczenia ewentualnego.

Postanowienie SN z dnia 18 stycznia 1991 r., IV CZ 289/90

Standard: 33182 (pełna treść orzeczenia)