Postanowienie z dnia 1991-01-18 sygn. IV CZ 289/90

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt  IV CZ 289/90

Postanowienie z dnia 18 stycznia 1991 r.

Jeżeli w tytule egzekucyjnym zobowiązano dłużnika do jednego świadczenia, a w razie nieściągalności lub niewykonania w ustalonym terminie do spełnienia innego, to nadając takiemu tytułowi klauzulę wykonalności sąd nie może nadać jej jednocześnie co do świadczenia głównego i określonego jako ewentualne, lecz tylko co do głównego, a co do ewentualnego dopiero po wykazaniu zaistnienia wskazanych w tytule warunków.

Przewodniczący: sędzia SN G. Filcek.

Sędziowie SN: J. Suchecki (sprawozdawca), M. Sychowicz.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Skarbu Państwa - naczelnika Miasta S. przeciwko (...) Wielobranżowemu Przedsiębiorstwu Usługowo-Produkcyjno-Badawczo-Handlowemu Spółka z o.o. w K. o wydanie rzeczy, na skutek zażalenia pozwanego na nadanie w dniu 23 maja wyrokowi zaocznemu Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 9 marca 1990 r. klauzuli wykonalności

postanowił oddalić zażalenie.

Uzasadnienie

Wyrokiem zaocznym z dnia 9 marca 1990 r. Sąd Wojewódzki zobowiązał Wielobranżowe Przedsiębiorstwo (...) - Spółka z o.o. w K. do wydania Skarbowi Państwa - Naczelnikowi m. S. wolnego od wad scanera graficznego marki (...) i zainstalowania go w terminie jednego miesiąca od chwili uprawomocnienia się wyroku, a w wypadku niewykonania tego w ustalonym terminie - zobowiązał Przedsiębiorstwo do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kwoty 13.800.000 zł z odsetkami. Wyrok zaoczny doręczony został stronie pozwanej w dniu 14 marca 1990 r., nie został zaskarżony i uprawomocnił się po upływie tygodnia od daty doręczenia.

W dniu 21 maja 1990 r. wierzyciel wystąpił o nadanie powyższemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności, a Sąd Wojewódzki wniosek uwzględnił, nie zaznaczając w klauzuli ograniczenia wykonalności do jednego tylko z przewidzianych tytułem świadczeń.

Sąd ten ustalił, że dłużnik nie dokonał w ustalonym terminie wyboru świadczenia, dlatego uprawnienie to, bez potrzeby wyznaczania terminu dodatkowego, przeszło na wierzyciela.

Nadanie klauzuli wykonalności dłużnik zaskarżył zażaleniem z wnioskiem o jej uchylenie i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. W uzasadnieniu zażalenia wywodził, że z treści tytułu egzekucyjnego wynika zobowiązanie dłużnika tylko do wykonania świadczenia "właściwego", jest to do wydania i zainstalowania scanera, a orzeczenie o zapłacie wymienionej w tytule kwoty stanowi jedynie jego uprawnienie do zwolnienia go z obowiązku świadczenia "właściwego".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Sformułowanie tytułu egzekucyjnego jest wyraźne i jednoznaczne: nakazano w nim wykonanie w określonym czasie świadczenia niepieniężnego, a w razie niewykonania - zasądzono należność pieniężną. Tego rodzaju sformułowanie nie stanowi orzeczenia uwzględniającego żądanie spełnienia zobowiązania przemiennego (alternatywnego) lub upoważniającego dłużnika do zwolnienia się od spełnienia zasądzonego świadczenia przez wykonanie innego (facultas alternativa). Jest ono natomiast zbliżone do orzeczenia uwzględniającego żądanie ewentualne. Żądanie takie jest dopuszczalne, jeżeli przewiduje się możliwość oddalenia roszczenia zgłoszonego na pierwszym miejscu i występuje się z nim najczęściej obok windykacyjnego, gdyby okazało się, że dana rzecz została zniszczona lub utracona w okolicznościach uzasadniających zasądzenie odszkodowania.

Stosownie do poglądów powszechnie przyjętych w doktrynie orzeczenie o żądaniu ewentualnym nastąpić może jedynie po oddaleniu roszczenia zgłoszonego jako pierwsze.

Jednakże w praktyce sądowej często spotyka się żądanie jednoczesnego zasądzenia obu świadczeń, przy czym drugiego ("ewentualnego") w razie nieściągalności lub niewykonania w ustalonym terminie pierwszego z nich, a sądy uwzględniają w całości roszczenia, formułując orzeczenia w sposób taki, jak w niniejszej sprawie.

Jeżeli w tytule egzekucyjnym zobowiązano dłużnika do jednego świadczenia, a w razie nieściągalności lub niewykonania w ustalonym terminie - do spełnienia innego, to nadając takiemu tytułowi klauzulę wykonalności sąd nie może nadać jej jednocześnie co do świadczenia głównego i określonego jako ewentualne, lecz tylko co do głównego, a co do ewentualnego dopiero po wykazaniu zaistnienia wskazanych w tytule warunków. Dłużnik zobowiązany jest bowiem do spełnienia tylko jednego z obu zasądzonych od niego świadczeń z tym zastrzeżeniem, że drugiego tylko po bezskutecznym upływie terminu wykonania lub bezskuteczności egzekucji pierwszego. Jednocześnie więc nadanie klauzuli wykonalności co do obu świadczeń jest niedopuszczalne, jako mogące prowadzić do przedwczesnej egzekucji świadczenia ewentualnego.

Jak już wspomniano, Sąd Wojewódzki nadał klauzulę wykonalności co do całości swego wyroku, bez zaznaczenia, że dotyczy ona wyłącznie zobowiązania ewentualnego. Uchybienie to jednak, jak również częściowo błędne uzasadnienie, nie może skutkować uwzględnienia zażalenia. Jest bowiem poza sporem, że dłużnik nie wykonał w ustalonym terminie zobowiązania głównego, czyli montażu niewadliwego scanera. Wynika to też z załączonych do akt dokumentów, w tym także pochodzących od dłużnika. Wierzyciel - po bezskutecznym upływie terminu do uzyskania świadczenia niepieniężnego - uprawniony był do żądania klauzuli wykonalności co do zasądzonej należności ewentualnej i tego tylko w istocie rzeczy się domagał (por. m.in. dokument w aktach). Zaskarżona klauzula w części obejmującej zobowiązanie ewentualne nadana więc została w pełni - w myśl przedstawionych wywodów - prawidłowo, a w części dotyczącej żądania głównego dłużnika wyraźnie przyznaje jej dopuszczalność.

Z tych względów i z mocy art. 795 oraz art. 397 i - odpowiednio - art. 387 k.p.c. zażalenie oddalono.

OSNC 1993r., Nr 1-2, poz.21