Nadzór judykacyjny sprawowany przez sąd z urzędu na podstawie art. 960 k.p.c.

Podstawą sumy oszacowania jest co do zasady dokonany uprzednio opis i oszacowanie, należy jednak zaznaczyć, że ewentualny upływ terminu do zaskarżenia opisu i oszacowania nie podważa obowiązków sądu nadzorującego egzekucję wynikających z art. 960 zdanie trzecie w związku z art. 759 § 2 k.p.c. Jeżeli zatem na skutek zaskarżenia postanowienia o przybiciu i jego uchylenia w związku z niezawiadomieniem o terminie licytacji uczestnika postępowania, sąd poweźmie informację o faktach, w świetle których opis i oszacowanie sporządzono wadliwie, powinien uchylić tę czynność komornika i nakazać ponowne przeprowadzenie opisu i oszacowania (por. wyrok SN z dnia 26 stycznia 2018 r., II CSK 117/17).

Uchwała SN z dnia 16 czerwca 2021 r., III CZP 60/19

Standard: 58252 (pełna treść orzeczenia)

Przepis art. 960 zdanie trzecie k.p.c., obok art. 759 § 2 k.p.c., nakłada na sąd powinność sprawowania z urzędu nadzoru judykacyjnego nad czynnościami egzekucyjnymi dokonywanymi przez komornika. Nadzór ten, łącznie z nadzorem realizowanym z inicjatywy uczestników postępowania lub osób trzecich, ma w ujęciu teoretycznym charakter ciągły i stanowi istotną gwarancję legalności postępowania egzekucyjnego.

Kodeks postępowania cywilnego akcentuje konieczność jego podjęcia po przedstawieniu sądowi przez komornika akt postępowania egzekucyjnego m.in. dlatego, że moment ten poprzedza licytację, w którą zaangażowane są osoby trzecie. 

W tym kontekście celowe jest, nie tylko w interesie wierzyciela i dłużnika, lecz także potencjalnych uczestników przetargu, zweryfikowanie i naprawienie, przed przystąpieniem do licytacji, ewentualnych uchybień popełnionych na wcześniejszych etapach postępowania egzekucyjnego, w tym w trakcie opisu i oszacowania. 

Na Sądzie sprawującym nadzór nad egzekucją spoczywała w okolicznościach sprawy powinność zbadania, czy wykorzystany przez komornika w celu sporządzenia opisu i oszacowania operat szacunkowy spełniał niezbędne wymagania, w tym wynikające z art. 156 ust. 3 u.g.n. Od obowiązku tego nie zwalniało ustalenie, że opis i oszacowanie nie zostały zaskarżone skargą na czynności komornika.

Jakkolwiek granice nadzoru judykacyjnego sprawowanego z urzędu oraz na skutek skargi na czynności komornika nie są jednolicie ujmowane w piśmiennictwie, należało podzielić stanowisko, że w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym brakuje podstaw do konstruowania ogólnej zasady, według której zaniechanie złożenia skargi na czynności komornika wyłącza możliwość korekty niezaskarżonej czynności w trybie nadzoru judykacyjnego realizowanego z urzędu (por. uchwały SN z dnia 19 kwietnia 2007 r., III CZP 16/07, z dnia 23 maja 2012 r., III CZP 11/12, i z dnia 26 października 2016 r., III CZP 63/16,).

Dostrzegając, że opis i oszacowanie został oparty o operat szacunkowy, którego aktualność nie została potwierdzona zgodnie z art. 156 ust. 3 u.g.n., Sąd powinien uchylić czynność komornika i nakazać ponowne sporządzenie opisu i oszacowania, co zakładałoby konieczność ponownego obwieszczenia o licytacji (art. 955 k.p.c.). Zaniechanie dokonania tej czynności było niezgodne z prawem w rozumieniu art. 417 § 1 k.c., toteż zarzut naruszenia tego przepisu, podobnie jak art. 156 ust. 3 u.g.n. i art. 23 u.k.s.e., okazał się uzasadniony.

Wyrok SN z dnia 26 stycznia 2018 r., II CSK 117/17

Standard: 32639 (pełna treść orzeczenia)