Uprawnienie zamawiającego do odstąpienia od umowy na podstawie art. 644 k.c.

Umowa o dzieło, podobnie jak wszystkie umowy zobowiązaniowe, prawidłowo zawarte, w zasadzie nie może być rozwiązana w drodze jednostronnego oświadczenia kontrahenta, chyba że przepis szczególny wyraźnie takie uprawnienie przewiduje. Obok normujących rękojmię za wady dzieła art. 635 - 637 k.c. oraz - mających charakter ogólny - przepisów art. 491 i 492 k.c., taką właśnie możliwość stwarza art. 644 k.c., zgodnie z którym zamawiający ma prawo w każdym czasie - dopóty, dopóki dzieło nie zostanie ukończone - odstąpić od umowy, płacąc umówione wynagrodzenie. 

Uprawnienie zamawiającego przewidziane w tym przepisie nie jest ani ograniczone, ani skrępowane żadnymi warunkami, gdyż, będąc specyficznym urzeczywistnieniem klauzuli rebus sic stantibus, stanowi -jak się podkreśla w nauce - środek zabezpieczający przed ryzykiem nieosiągnięcia przez zamawiającego zamierzonego celu. Jedynym obostrzeniem tego uprawnienia jest uszanowanie interesów wykonawcy, polegające na uzależnieniu skuteczności oświadczenia odstąpienia od umowy od jednoczesnej zapłaty przez zamawiającego umówionego wynagrodzenia.

W wypadku odstąpienia przez zamawiającego od umowy na podstawie art. 644 k.c. przepisy o rękojmi za wady, w tym art. 560 w związku z art. 638 k.c., nie mają żadnego zastosowania. Wniosek ten wynika z faktu, że zawarte w art. 638 k.c. odesłanie do przepisów o rękojmi za wady przy sprzedaży dotyczy tylko sytuacji opisanych w hipotezach artykułów poprzedzających (verba legis: jeżeli z artykułów poprzedzających nie wynika nic innego ...), a zatem nie może obejmować art. 644 k.c., ulokowanego w dalszej kolejności, w którym kwestia wad dzieła nie jest zresztą w ogóle poruszana.

Wyrok SN z dnia 14 października 1998 r., II CKN 5/98

Standard: 32284 (pełna treść orzeczenia)