Postanowienie co do przybicia na rzecz licytanta

Zgodnie z art. 987 k.p.c. po zamknięciu przetargu sąd w osobie sędziego, pod którego nadzorem odbywa się licytacja, wydaje na posiedzeniu jawnym postanowienie co do przybicia na rzecz licytanta, który zaofiarował najwyższą cenę, po wysłuchaniu tak jego, jak i obecnych uczestników.

Przybicia udzielono na rzecz osoby, która zaofiarowała najwyższą cenę.

W tym miejscu wskazać należy, iż zgodnie z art. 2a ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 803, z 2016r. poz. 585), dodanym z dniem 30 kwietnia 2016 r. przez ustawę z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z dnia 27 kwietnia 2016 r.) nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jeżeli nabywana nieruchomość rolna albo jej część ma wejść w skład wspólności majątkowej małżeńskiej wystarczające jest, gdy rolnikiem indywidualnym jest jeden z małżonków.

Z kolei dodany przez ustawę zmieniającą art. 2 pkt 7 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego stanowi, iż ilekroć w ustawie jest mowa o "nabyciu nieruchomości rolnej" - należy przez to rozumieć przeniesienie własności nieruchomości rolnej lub nabycie własności nieruchomości rolnej w wyniku dokonania czynności prawnej lub orzeczenia sądu albo organu administracji publicznej, a także innego zdarzenia prawnego.

Definicja „nabycia nieruchomości rolnej” zawarta ww. przepisie jest szeroka. W zestawieniu z art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawy stwierdzić należy, iż przez „nabycie nieruchomości rolnej” trzeba rozumieć również nabycie jej na mocy orzeczenia sądu lub organu egzekucyjnego wydanego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym, a więc również na mocy orzeczenia sądu wydanego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym zawartych w kodeksie postępowania cywilnego.

Art. 12 ustawy zmieniającej przewiduje, iż do postępowań dotyczących nabycia nieruchomości rolnych oraz wpisu do księgi wieczystej wszczętych na podstawie ustaw zmienianych w art. 3, art. 4, art. 6 i art. 7, i niezakończonych do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Chodzi o postępowania prowadzone na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego, ustawy o księgach wieczystych i hipotece, ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Ww. artykuł nie stanowi wprost, iż do postępowań wszczętych na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym (co miało miejsce w niniejszej sprawie – egzekucja z nieruchomości dłużnika została wszczęta przed wejściem w zycie wyżej opisanych przepisów), mają zastosowanie przepisy ustaw zmienionych, a więc czy ma zastosowanie ograniczenie zawarte w art. 2a ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

Skoro jednak art. 4 ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego w brzmieniu obowiązującym od dnia 30.04.2016 r. przewiduje możliwość nabycia nieruchomości rolnej na mocy orzeczenia sądu wydanego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym, a ustawa ta została wymieniona w art. 12 ustawy zmieniającej, to należy stwierdzić, iż intencją ustawodawcy było stosowanie przepisów znowelizowanej ustawy do postępowań egzekucyjnych wszczętych po dniu wejścia jej w życie, a do postępowań wszczętych przed dniem jej wejścia w życie przepisów dotychczasowych, a więc nie przewidujących ograniczeń w nabywaniu nieruchomości rolnych. Byłoby to także zgodnie z ogólną zasadą niedziałania prawa wstecz.

Na marginesie wskazać tylko należy, iż ww. przepis przejściowy jest niejasny i niepełny. Dla przykładu można podać, iż art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 2 listopada 2011 r.), która zmieniła m. in. przepisy kodeksu postępowania cywilnego dot. postępowania egzekucyjnego wprost wskazywał, iż przepisy niniejszej ustawy stosuje się do postępowań wszczętych po dniu jej wejścia w życie, z zastrzeżeniem ust. 2-7. Jakkolwiek ustawą z dnia 14 kwietnia 2016r. ustawodawca nie znowelizował przepisów kodeksu postępowania cywilnego, to z uwagi na fakt, iż przepisy znowelizowanej ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego wpływają bezpośrednio na tok postępowań egzekucyjnych prowadzonych na podstawie zawartych w nim przepisów, w art. 12 ustawy zmieniającej należało wprost zawrzeć wyłączenie stosowania znowelizowanych przepisów do postępowań egzekucyjnych wszczętych przed dniem ich wejścia w życie.

Z kolei powołany wyżej przykład nowelizacji przepisów k.p.c. dotyczących postępowania egzekucyjnego w ramach sądowej egzekucji z nieruchomości (i inne przepisy przejściowe ustaw nowelizujących k.p.c. w tym zakresie) pozwala na stwierdzenie, że zasadą przy egzekucji z nieruchomości jest prowadzenie postępowania do końca egzekucji na podstawie przepisów obowiązujących w chwili jej wszczęcia. Inna interpretacja mogłaby prowadzić do trudnych do zaakceptowania skutków. Np. dokonując opisu i oszacowania np. w 2015 r. komornik (a także dokonujący wyceny biegły) mogli zakładać, że nieruchomość będzie mógł nabyć każdy zainteresowany, zaś ograniczenie potencjalnego kręgu nabywców wpływa na wartość rynkową nieruchomości (choćby w tej sprawie najwyższą cenę zaoferowała osoba nie będąca rolnikiem, wobec czego ograniczenie kręgu potencjalnych nabywców prowadzić będzie do obniżenia wartości takiej – częściowo wyłączonej z obrotu – nieruchomości). Już choćby ten przykład wskazuje, że nie należy zmieniać zasad egzekucji w toku jej trwania, w szczególności na niekorzyść wszystkich stron postępowania egzekucyjnego (wierzyciel uzyska zaspokojenie w mniejszym stopniu – najczęściej w praktyce uzyskana cena nie wystarcza na zaspokojenie w całości wszystkich wierzycieli – zaś dłużnik uzyska mniejsze umorzenie długów ze względu na ich spłatę w mniejszym stopniu).

Mając powyższe rozważania na uwadze Sąd uznał, iż w niniejszym postępowaniu nie miał zastosowania przepis art. 2a ust. 1 o kształtowaniu ustroju rolnego i Sąd w osobie sędziego, pod którego nadzorem odbyła się licytacja, udzielił przybicia prawa własności nieruchomości na rzecz J. J., pomimo tego, iż nie jest ona rolnikiem indywidualnym.

Postanowienie SR w Strzelcach Krajeńskich z dnia 18 lipca 2016 r., I Co 767/15

Standard: 8491 (pełna treść orzeczenia)