Ustalenie wartości zużytych pożytków (art. 224 § 2 i art. 225 k.c.)

Wartość zużytych pożytków, którą ma uiścić posiadacz rzeczy na podstawie art. 224 § 2 i art. 225 k.c., oblicza się według cen istniejących w poszczególnych okresach gospodarczych korzystania z rzeczy.

Przepis art. 363 § 2 k.c., regulujący ustalanie wysokości odszkodowania przy naprawieniu szkody, dotyczy wyłącznie roszczeń odszkodowawczych opartych na przepisach o odpowiedzialności deliktowej lub kontraktowej. Wynika to z brzmienia obu paragrafów art. 363 k.c., gdzie używa się sformułowania "naprawienie szkody". Takiego określenia nie zawierają omawiane przepisy o ochronie własności i nie ma podstaw do stosowania przepisu art. 363 § 2 k.c. przy określaniu wartości zużytych przez samoistnego posiadacza pożytków w ramach przepisu art. 225 w związku z art. 224 § 2 k.c.

Oczywiście właściciel może dochodzić na zasadach ogólnych odszkodowania z tytułu bezprawnego korzystania ze swej rzeczy, jeżeli spełnione są warunki uzasadniające taką odpowiedzialność. Do zaistnienia takiej odpowiedzialności nie wystarcza istnienie złej wiary posiadacza. Zła wiara polega jedynie na świadomości posiadacza, iż nie przysługuje mu prawo posiadania rzeczy, co nie jest równoznaczne z winą, stanowiącą, oprócz zaistnienia szkody, podstawę odpowiedzialności kontraktowej lub deliktowej. Natomiast roszczenie o zapłatę wartości zużytych pożytków nie wymaga do swej zasadności udowodnienia winy lub wysokości poniesionej szkody. Nie ma więc podstaw do określenia wartości dochodzonych w sprawie pożytków według zasad zawartych w art. 363 § 2 k.c. Przepis ten stanowi odstępstwo od ogólnie obowiązującej zasady nominalizmu, wyrażonej w przepisie art. 358 § 2 k.c., i jako taki nie podlega interpretacji rozszerzającej. 

W sprawie o uiszczenie wartości zużytych pożytków z rzeczy przez jej posiadacza miarodajna jest wartość tych pożytków w poszczególnych okresach korzystania z rzeczy. Zastosowanie do tego rodzaju roszczenia art. 363 § 2 k.c. rażąco narusza ten przepis.

Wyrok SN z dnia 5 czerwca 1984 r., III CRN 101/84

Standard: 32133 (pełna treść orzeczenia)