Zniesienie współwłasności nieruchomości obciążonej dożywociem

W wypadku gdy nieruchomość będąca przedmiotem współwłasności jest obciążona prawem dożywocia na rzecz osoby trzeciej, do przeniesienia tego obciążenia na jedną tylko z nieruchomości powstałych w drodze zniesienia współwłasności w wyniku podziału nieruchomości obciążonej wymagana jest zgoda dożywotnika.

Prawo dożywocia jest ściśle związane z obciążoną nim nieruchomością, przy czym zgodnie z art. 910 § 1 k.c. do takiego obciążenia stosuje się odpowiednio przepisy o prawach rzeczowych ograniczonych, co stwarza dla dożywotnika silniejsze zabezpieczenie o charakterze rzeczowym.

Z ogólnej dyspozycji art. 910 § 2 k.c. należy wyprowadzić wniosek, że dożywocie obciąża nadal całą nieruchomość nie tylko w wypadku zbycia jej w całości innej osobie, lecz także wtedy, gdy przedmiotem zbycia jest część tej nieruchomości. Podobnie jest także wtedy, gdy obciążona nieruchomość, będąca przedmiotem współwłasności kilku osób, została w wyniku zniesienia współwłasności podzielona na kilka odrębnych nieruchomości. 

Przeniesienie w drodze zniesienia współwłasności dożywocia obciążającego całą wspólną nieruchomość na jedną tylko z nieruchomości powstałych wskutek podziału stanowi niewątpliwie zmianę treści prawa dożywocia, jak już wspomniano, ściśle związanego z obciążoną nim nieruchomością. Według art. 248 § 1 k.c., zamieszczonego w przepisach ogólnych o ograniczonych prawach rzeczowych, które mają odpowiednie zastosowanie do obciążenia nieruchomości dożywociem, do zmiany treści ograniczonego prawa rzeczowego potrzebna jest umowa między uprawnionym a właścicielem rzeczy obciążonej.

Zagadnienie sporne między obu byłymi współwłaścicielkami obciążonej nieruchomości co do tego, w której z wydzielonych na odrębną własność części nieruchomości ma mieszkać dożywotnik, nie podlega rozstrzygnięciu w postępowaniu, w którym ze względu na całkowite ubezwłasnowolnienie dożywotnika oraz wobec tego, że jego opiekunem jest właścicielka jednej z powstałych w wyniku podziału nieruchomości obciążonych dożywociem, powinien on być reprezentowany przez kuratora (art. 159 oraz art. 99 w związku z art. 155 § 2 k.r.o.).

Postanowienie SN z dnia 3 listopada 1983 r., III CRN 223/83

Standard: 32096 (pełna treść orzeczenia)