Odwołanie zgody na przysposobienie

Zgoda na przysposobienie nie stanowi oświadczenia woli, które jest skierowane do innej osoby. Do wyrażenia zgody na przysposobienie nie ma zatem zastosowania art. 61 k.c. ograniczający skuteczność odwołania złożonego oświadczenia woli.

Zgodę zatem na przysposobienie zarówno pełne, jak i niepełne można odwołać. Wynika to nie tylko z braku możliwości ograniczenia odwołania przesłankami przewidzianymi w przepisie art. 61 k.c., ale również z faktu, że wyrażenie zgody na przysposobienie jest prawem osobistym rodziców i w konsekwencji tego nie można ograniczać możliwości odwołania tej zgody w sposób bezwzględny. Za taką wykładnią przemawia również ustanowiona wyraźnie w przepisie art. 118 § 3 k.r.o. w związku z przysposobieniem anonimowym zasada, że możliwe jest odwołanie zgody na takie przysposobienie.

W przypadku zatem, gdy rodzice wyrazili zgodę na przysposobienie swego dziecka w przyszłości, bez wskazania osoby przysposabiającego, zgodę tę mogą odwołać przez oświadczenie przed sądem opiekuńczym, nie później jednak niż przed wszczęciem sprawy o przysposobienie (art. 118 § 3 k.r.o.).

Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie określa terminu, w jakim rodzice mogą odwołać zgodę na przysposobienie wyrażoną już w postępowaniu o przysposobienie.

Skoro zgoda na przysposobienie w takim przypadku wyrażona jest na rozprawie przed sądem w postępowaniu o przysposobienie, to odwołanie jej powinno nastąpić w ten sam sposób. Za takim stanowiskiem przemawia również ograniczenie aktów dyspozycji uczestników w sprawach o przysposobienie, które to sprawy mogą być załatwione jedynie orzeczeniem sądu, oraz daleko idące konsekwencje w zakresie praw stanu cywilnego dziecka wynikające z cofnięcia zgody na przysposobienie. Nie można więc uznać zawartej w rewizji wniesionej przez pełnomocnika odmowy za odmowę zgody na przysposobienie. Stanowisko takie zajmuje również doktryna.

Wyrażenie zgody i odwołanie tej zgody jest także czynnością procesową; jako czynność procesowa - wobec braku szczególnych ograniczeń - może ona nastąpić zarówno w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, jak i w postępowaniu przed sądem rewizyjnym (art. 155 § 1 i art. 393 § 1 k.p.c.), czyli aż do zamknięcia rozprawy w instancji rewizyjnej.

Zgoda rodziców na przysposobienie dziecka stanowi niezbędną przesłankę orzeczenia przysposobienia; bez tej zgody przysposobienie nie może być orzeczone. Wobec cofnięcia tej zgody w rewizji wniesionej przez pełnomocnika uczestnika postępowania Stefana B., nie w formie oświadczenia złożonego przed sądem przez tego uczestnika, zaskarżone postępowanie podlega uchyleniu na podstawie art. 388 § 1 k.p.c., a sprawa przekazaniu Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Postanowienie SN z dnia 17 czerwca 1983 r., IV CR 245/83

Standard: 32067 (pełna treść orzeczenia)