Użytkowanie na idealnej części nieruchomości

Dopuszczalne jest ustanowienie użytkowania na idealnej części nieruchomości miejskiej. Realizacja uprawnień użytkownika może nastąpić w takim wypadku na podstawie analogicznego stosowania przepisów art. 195, 199-204 i 206 k.c.

Wniosek taki należy wyprowadzić z przepisu art. 140 k.c. przewidującego m.in. prawo właściciela do rozporządzenia rzeczą. W świetle tego przepisu nie budzi wątpliwości prawo właściciela do zbycia nie tylko całej rzeczy, lecz również jej ułamkowej części. Skoro zatem właściciel może zbyć ułamkową część nieruchomości, brak jest przekonujących argumentów, które miałyby ograniczać go w prawie do obciążania użytkowaniem ułamkowej części nieruchomości.

Ustanowieniu użytkowania na ułamkowej części nieruchomości nie sprzeciwia się również istota prawa użytkowania. Prawo to wedle poglądów doktryny jest prawem rzeczowym podzielnym, z czego wynika, że z jednej strony może ono przysługiwać kilku osobom w częściach ułamkowych, z drugiej zaś może przedstawiać się w ten sposób, że istnieje ono na idealnej części rzeczy, a własność pozostałej części pozostaje nieograniczona.

Ustanowieniu użytkowania na ułamkowej części nieruchomości nie stoi na przeszkodzie brak przepisów, które by w sposób bezpośredni regulowały realizację w takim wypadku praw użytkownika w stosunku do właściciela nieruchomości. W zakresie bowiem praw użytkownika polegających na używaniu rzeczy i pobieraniu jej pożytków sytuacja użytkownika nie różni się od sytuacji, w jakiej znajduje się współwłaściciel nieruchomości. Każdy z nich jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w zakresie nie kolidującym z prawem pozostałych współwłaścicieli. W zakresie używania cudzej rzeczy i pobierania z niej pożytków użytkownikowi ułamkowego udziału będą przysługiwały takie uprawnienia, jakie przysługują współwłaścicielom w czasie trwania stosunku współwłasności, w tym bowiem zakresie uprawnienia użytkownika ułamkowego udziału są analogiczne do uprawnień współwłaściciela. Prawo użytkowania, jako ograniczone prawo rzeczowe, jest prawem bezwzględnym i wynikające z niego uprawnienia są skuteczne względem właściciela nieruchomości. Analogiczne stosowanie cytowanych w uchwale przepisów w celu realizacji przez użytkownika ułamkowej części nieruchomości jego praw uzasadnia ponadto odpowiednie stosowanie uchwały Pełnego Składu Izby Cywilnej z dnia 28 września 1963 r. III CO 33/62  zawierającej wytyczne w sprawie stosowania przepisów z art. 78, 82-85 i 90 prawa rzeczowego, która mutatis articulis zachowała aktualność pod rządem obowiązującego prawa.

Uchwała SN z dnia 28 marca 1980 r., III CZP 11/80

Standard: 31655 (pełna treść orzeczenia)