Zasądzenie alimentów na dziecko w celu uzyskania świadczeń z funduszu alimentacyjnego

Okoliczność, że ojciec dziecka nie jest w stanie świadczyć na rzecz dziecka środków utrzymania i wychowania z powodu odbywania zasadniczej służby wojskowej, braku dochodów i majątku, wyłącza - ze względu na brak przesłanek z art. 135 k.r.o. - dopuszczalność zasądzenia alimentów w tym celu, aby umożliwić dziecku otrzymanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego (ustawa z dnia 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym - Dz.U. Nr 27, poz. 157).

Stosownie do art. 135 § 1 k.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych możliwości zobowiązanego. Z tego unormowania wynika, że brak po stronie zobowiązanego jakichkolwiek możliwości zarobkowych i majątkowych zwalnia go od obowiązku alimentacyjnego. Stan tego rodzaju może być wynikiem różnych przyczyn. Za taka przyczynę musi być uznane powołanie do odbywania zasadniczej służby wojskowej ojca małoletniego dziecka, jeżeli nie ma on poza praca, którą wykonywał przed powołaniem do wojska, żadnych innych dochodów i majątku, który mógłby służyć w drodze egzekucji na zaspokojenie zasądzonych w związku z tym świadczeń alimentacyjnych.

Obowiązujące prawo nie pozwala na przyjęcie takiej wykładni przepisu art. 135 § 1 k.r.o., w myśl której brak możliwości zarobkowych spowodowanych powołaniem do odbywania zasadniczej służby wojskowej nie byłby brany pod uwagę z tym ewentualnie uzasadnieniem, że powstające w tym czasie zaległości alimentacyjne mogą być spłacone przez zobowiązanego po zakończeniu służby wojskowej i po podjęciu pracy zarobkowej.

Z charakteru funduszu alimentacyjnego i zasad jego funkcjonowania wynika, że ma on charakter instytucji, która ma usuwać ujemne skutki wynikające dla wierzyciela w związku z niemożnością "wyegzekwowania świadczeń alimentacyjnych". Do zadań funduszu alimentacyjnego nie należy natomiast realizacja obowiązku alimentacyjnego, niezależnie od możliwości osób zobowiązanych do świadczenia alimentów. Ta cecha charakterystyczna funduszu alimentacyjnego w obecnym jego kształcie wynika też pośrednio z ochrony interesów funduszu alimentacyjnego przewidzianej w art. 14 ustawy z dnia 18 lipca 1974 r. (por. orzeczenie SN z 14 marca 1978 r. III CRN 20/78.

Z tych wszystkich względów niedopuszczalne jest zasądzenie przez sąd świadczeń alimentacyjnych wskutek braku przesłanek do ich zasądzenia w rozumieniu art. 135 § 1 k.r.o. Równałoby się to bowiem przerzuceniu w sposób ostateczny obowiązku świadczenia z właściwego dłużnika na fundusz alimentacyjny. A to stanowiłoby wyjście poza funkcje tego funduszu w obecnym stanie prawnym.

Uchwała SN z dnia 17 stycznia 1980 r., III CZP 86/79

Standard: 31613 (pełna treść orzeczenia)