Ustalenie wartości dożywocia obciążającego gospodarstwo rolne

W postępowaniu o podział majątku wspólnego, w skład którego wchodzi gospodarstwo obciążone prawem dożywocia, wartość tego prawa na przyszłość podlega rozliczeniu między uczestnikami. Skoro bowiem odpowiedzialność rzeczową i osobistą ponosić będzie tylko ten z uczestników, któremu w tym postępowaniu przyznane będzie gospodarstwo rolne w naturze, to jest oczywiste, że wartość prawa dożywocia na przyszłość musi być obliczona i odjęta od wartości majątku podlegającego podziałowi.

Jeżeli z kolei chodzi o zagadnienie, według jakich kryteriów należy określić wartość dożywocia na przyszłość, pewne wskazania wynikać mogą z art. 913 § 1 k.c., dotyczącego zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień, przy czym z uwagi na charakter rozliczeń między uczestnikami postępowania o podział majątku wspólnego możliwe jest określenie renty dożywotnika na przyszłość jedynie w formie sumy pieniężnej.

Dla określenia przypuszczalnego trwania tego prawa możliwe jest przy tym korzystanie pomocniczo z zasad przewidzianych w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 30 grudnia 1975 r. w sprawie wykonania ustawy o podatku od spadku i darowizn (Dz. U. Nr 46, poz. 256). Przepisy tego rozporządzenia określają bowiem, aczkolwiek dla innych celów, wartość świadczeń na czas życia jednej, dwu lub więcej osób, przy uwzględnieniu odpowiednich mnożników świadczenia rocznego w zależności od wieku osoby uprawnionej.

Uchwała SN z dnia 19 grudnia 1978 r., III CZP 80/78

Standard: 31518 (pełna treść orzeczenia)