Zarządzenie wykreślenia osoby nieuprawnionej z równoczesnym nakazaniem dokonania prawidłowego wpisu

W sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym zarządzenie sądu, zamieszczone w wyroku w przedmiocie dokonania odpowiednich wpisów w tej księdze, powinno obejmować wykreślenie osoby nieuprawnionej z równoczesnym nakazaniem dokonania wpisu odpowiadającego rzeczywistemu stanowi prawnemu.

Usunięcie niezgodności między treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym może polegać bądź na wpisaniu nowego prawa, bądź na wykreśleniu prawa wymienionego w księdze, bądź na wykreśleniu prawa wpisanego i wpisania prawa nowego, bądź też na sprostowaniu treści istniejącego wpisu. W wypadku gdy wpis od początku jest nieprawidłowy, a osoba uprawniona domaga się w trybie art. 23 prawa rzeczowego usunięcia niezgodności przez wykreślenie ograniczonego prawa rzeczowego, który od początku był nieprawdziwy, żądanie pozwu ograniczać się będzie do wykreślenia tego prawa. Wykreślenie bowiem jest również wpisem (art. 16 prawa o księgach wieczystych).

Odmiennie natomiast przedstawia się sytuacja, gdy strona wnosi powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem przez wykreślenie prawa własności dotychczas wpisanego właściciela. Wówczas bowiem nakazanie przez Sąd wykreślenia tego prawa nie przywraca automatycznie prawa strony, która poprzednio była wpisana jako właściciel. Z istoty i charakteru tego żądania oraz z istoty i charakteru postępowania sądowego o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym wynika, że wykreślenie prawa własności osoby, której prawo niewłaściwie zostało wpisane, musi nastąpić równocześnie z wpisaniem prawa własności osoby, której prawo to rzeczywiście przysługuje. Prowadzi to z kolei do wniosku, że żądanie wykreślenia prawa własności dotychczasowego właściciela nie może być uwzględnione bez równoczesnego nakazania dokonania wpisu odpowiadającego rzeczywistemu stanowi prawnemu.

Skoro więc wykreślenie tymczasowego właściciela i wpisanie prawa własności na rzecz osoby, której to prawo przysługuje, składają się na jedno żądanie, nie może mieć istotnego znaczenia okoliczność, że strona, występując z powództwem w trybie art. 23 prawa rzeczowego, sformułowała swoje żądanie w ten sposób, że domagała się tylko wykreślenia prawa własności dotychczasowego właściciela. W takim sformułowaniu bowiem treści powództwa mieści się implicite żądanie o wpisanie jej jako właściciela nieruchomości.

Uchwała SN z dnia 26 kwietnia 1977 r., III CZP 25/77

Standard: 31295 (pełna treść orzeczenia)